Het is een feit. Deze week is het eerste gewas op de Westeresch geoogst. Op 2 percelen is inmiddels rogge van het land gehaald. De komende weken zullen meer graansoorten volgen. Een mooi moment om even stil te staan bij wat er de afgelopen periode onder andere op de Westeresch is gebeurd en voor welke uitdagingen we staan.

De strijd tegen het onkruid
Op de Westeresch is sprake van natuurinclusieve landbouw en daarom staan op deze es de natuurdoelstellingen centraal. Dat betekent onder andere dat er niet met gif onkruid bestreden mag worden. Dat is een uitdaging, zeker als je bedenkt dat onkruid sneller groeit als het gewas wat je wilt verbouwen. Tot en met juni zijn onze pachters druk bezig geweest om dit onkruid, ook wel kweek genaamd, te bestrijden. Dit is door middel van eggen gebeurd waarmee je de onkuidplanten los maakt. De tanden van een eg gaan een paar centimeter in de grond en daardoor komen de wortels van de planten bloot te liggen. Hierdoor drogen ze uit en gaat het onkruid dood. Eggen komt heel secuur. Als je dit te vroeg in het jaar doet dan heeft het geen nut en doe je het te laat in het seizoen dan haal je ook een gedeelte van het gewas weg wat je juist wel op het perceel wil hebben. Daarbij komt nog eens de droogte om de hoek waar we dit voorjaar en zomer mee te maken hebben. Kweek heeft meer kiemkracht dan de meeste gewassen waardoor het eerder boven de grond staat en er voor kan zorgen dat het gewas niet de kans krijgt om zich te ontwikkelen.  Een grote uitdaging in dit project.

Bijzonder contrast
Als je over de Westeresch loopt en goed om je heen kijkt, zie je een bijzonder fenomeen.  In de percelen zie je verschil in dichtheid en hoogte van de gewassen. Een beetje gek toch eigenlijk wel.
De meest logische verklaring hiervoor is de recente geschiedenis van de Westeresch en de huidige perceelsindeling. Tot 2018 werd er zowel biologisch als reguliere landbouw op de Westeresch bedreven.  Wat er even kort gezegd op neer komt dat bij de reguliere landbouw  andere bodemverbeteraars gebruikt werden dan bij de biologische landbouw. Sinds 2018 heeft de Westeresch een andere perceelsindeling gekregen. Hierdoor zijn percelen dwars over de perceelsindeling van 2017 komen te liggen. Een huidig perceel kan dus over zowel een stuk grond lopen wat in 2017 en daarvoor biologisch werd geteeld, maar ook over een stuk grond waar reguliere landbouw werd bedreven. De stoffen in de bodem van de reguliere landbouw zijn nu natuurlijk nog niet uit de grond verdwenen, waardoor gewassen nu een andere groei op deze stukken hebben dan op de grond waar biologische landbouw plaatsvond. Dit geeft een bijzonder contrast in het landschap. De gewassen die nu groeien op de voormalige reguliere landbouwgrond hebben een hogere dichtheid dan op de biologische grond. In eerste instantie zou je zeggen dat dit positief is want dan heb je meer om te oogsten. Maar op de Westeresch staan de natuurwaarden centraal en de natuur heeft helemaal niet z’n belang bij een hoge dichtheid van de gewassen. Hier is het als ree namelijk veel lastiger om je in schuil te houden omdat je hier lastiger doorheen kan komen. Gewassen die meer open staan hebben meer waarde voor de natuur.

De oogst
De komende periode staat de oogst centraal en is het spannend wat voor kwaliteit gewas er van het land komt. Ik heb afgelopen week een lesje oogsten gehad en heb toen geleerd dat het voor de waarde van de oogst belangrijk is dat de gewassen schoon van het land komen. Dat wil zeggen met zo min mogelijk andere materialen dan de graankorrel zelf.  Specialisten zijn hard aan het werk om de producten zo goed mogelijk op de markt te zetten waarbij een lokale afzet het meest ideale plaatje is. Wat je in de streek verbouwt, wordt in de streek verwerkt en ook in de streek verkocht.

Samen leren
Het blijft dus voor ons, maar ook voor onze pachters en de andere samenwerkende partijen in dit project (provincie Groningen, Rijksuniversiteit Groningen en de Werkgroep Grauwe Kiekendief) een constante zoektocht naar de juiste oplossing, maar dat maakt dit project juist zo mooi. Samen leren en van elkaar leren.
De komende weken zullen de andere graansoorten op de Westeresch worden geoogst. Later dit jaar volgen de veldbonen en de boekweit. Dan wordt de es ingezaaid met wintergewassen of groenbemesters. Weer een nieuwe stap in dit mooie project.

Boswachter Jelka