Het zijn op zichzelf mooie planten. De reuzenbalsemien heeft mooie roze bloemen, een aangename geur en zaadknoppen die grappig openspringen als je ze aanraakt. De reuzenberenklauw heeft indrukwekkend grote, witte bloeischermen en de Japanse duizendknoop sierlijke, gelige pluimbloemen. Maar ze komen van oorsprong niet uit onze streken en daar zit het probleem. Een ecosysteem kun je zien als een hele ingewikkelde machine met ongelooflijk veel tandwieltjes, groot en klein, die allemaal op één of andere manier in elkaar grijpen. Maar bij invasieve exoten gaat het om tandwieltjes met een verkeerd aantal tanden. Ze draaien niet mee in het systeem en gaan woekeren. Het begint dan met één plant of enkele planten op een nieuwe plek maar jaar na jaar neemt het aantal toe en de exoot vormt een ‘plakkaat’ waaronder geen enkele andere (inheemse) plant meer kan groeien.

Invasieve exoot!

Het klinkt alsof ik scheld, maar dat is niet mijn bedoeling. Een exoot is een plant, dier of ander organisme dat van nature niet in Nederland voorkomt.  En als zo’n soort schadelijk is voor de natuur noemen we ze invasieve exoten. En omdat ze schadelijk zijn moeten we ze bestrijden.
De Europese Unie bepaalt welke soorten schadelijk zijn; er is een verordening ontwikkeld waarvan een Unielijst deel uitmaakt waarin de schadelijke soorten staan genoemd. Zoals bijvoorbeeld de muskusrat, nijlgans en wasbeerhond. Wij hebben ons in de afgelopen week van de invasieve exoten vooral gericht op de bestrijding van een aantal planten.

Hardnekkige vreemdelingen

In ’t Roegwold hebben mijn collega’s ladingen waterteunisbloem uit het Dannemeer gehaald. De goudgele bloemen aan de oever en wateroppervlakte zijn weliswaar prachtig maar de planten breiden zich heel snel uit over het wateroppervlak. Losse stukken van de plant drijven met het water mee en kunnen, na elders in de oeverzone terecht gekomen te zijn en daar te wortelen, opnieuw voor een haard zorgen.

Deze van oorsprong uit Zuid-Amerika afkomstige migrant werd tot voor kort verkocht in tuincentra, maar vanwege de grote problemen die de plant veroorzaakt door dichtgroeiende waterwegen en afwateringssloten is de verkoop nu verboden. Niettemin vind je deze soort tegenwoordig in onze natuur.

Het meest zorgwekkend vind ik de Japanse duizendknoop. Die laat zich niet eenvoudig weer het land uit jagen: de wortelstokken blijken praktisch onuitroeibaar en bijvoorbeeld klepelen staat gelijk aan duizendvoudig stekken want elk stukje duizendknoop vormt een ‘baardje’ van wortels en begint vrolijk ‘voor zichzelf’.

Hoe de reuzenberenklauwen hier zijn gekomen is wel bekend: ingevoerd en via tuincentra en uit particuliere tuintjes en perkjes ‘ontsnapt’. Hoe kom je er weer vanaf? Dat is nog niet zo eenvoudig. Zonder meer de gifspuit hanteren heeft niet echt de voorkeur en bovendien werkt dat ook niet in alle gevallen. Toch wordt de reuzenberenklauw op sommige plaatsen, waar mensen er mee in aanraking komen, chemisch bestreden. In NP Lauwersmeer testen we verschillende methoden uit: consequent wegmaaien, af steken en zout in de stengel strooien of de wortelknol uit steken, de wortelknol injecteren met kokend water, frezen en wachten tot de plant volledig in bloei is gekomen en dan de bloeischermen weghalen en afvoeren, zodat het zaad niet achter blijft. Op het Hogeland wordt verder nog geëxperimenteerd met schapen. Niet elke methode is even succesvol en niet elke methode is op elke plaats in te zetten.

De éénjarige reuzenbalsemien lijkt nog het beste aan te pakken door consequent de planten uit de grond te trekken voordat ze tot bloeien en zaad zetten komen. Maar dat is wel een erg arbeidsintensieve methode. Ik word fanatiek want je trekt de balsemien met de hand er vrij eenvoudig met wortel en al uit en voor je het weet heb je reuzenbergen werk verzet. Terwijl ik los ga schiet door mijn hoofd dat ik dus helemaal niet zo barmhartig naar vreemdelingen ben als dat ik dacht.

Als kleine genoegdoening hebben we één van deze reuzen bij ons in Midwolda in huis genomen.