Lauwersmeer, laatste licht

Een jaar geleden kreeg Nationaal Park Lauwersmeer het predicaat “Dark Sky Park’’ toegekend van de IDA, de International Dark Sky Association. Duisternis, de afwezigheid van kunstlicht, is in Nederland, net als op veel meer plaatsen in de ‘moderne wereld’, ongemerkt een zeldzame omstandigheid geworden. Vooral in stedelijk gebied maar ook op het platteland is er steeds meer kunstlicht gekomen. Veel mensen zijn daar zo aan gewend geraakt dat ze het duister niet eens meer missen. En dat is jammer want de duisternis is zo mooi!

lichtvervuiling

Kunstlicht is op zichzelf vaak erg nuttig want donker kan lastig zijn maar er wordt zo kwistig mee gestrooid dat licht niet alleen maar terecht komt op de plaatsen waar we dat willen. Al dat nutteloos uitgestraalde kunstlicht veroorzaakt grote lichtkoepels boven dorpen, steden, kassencomplexen en industriegebieden en ontneemt ons het zicht op de sterrenhemel. Bovendien verstoort al dat onnodige kunstlicht het dag- en nachtritme van mensen en dieren. Nutteloos, onnodig en onwenselijk licht is dus eigenlijk een vorm van milieuvervuiling maar we merken het niet meer op, zijn er aan gewend. Het idee van de Dark Sky parken is om mensen weer duisternis te laten ervaren en ze zo bewust te maken van de onwenselijkheid van onnodig kunstlicht.

excursies in het donker

In het Lauwersmeergebied gelden (met uitzondering van militair oefenterrein de Marnewaard) ’s nachts dezelfde toegangsregels als overdag: vrij wandelen op wegen en paden. Iedereen kan dus op eigen gelegenheid een mooie zonsondergang beleven en vervolgens de duisternis. Maar omdat er maar weinig mensen zijn die dat op eigen houtje doen, organiseren we, naast orchideeën-, vogel-, paddenstoelen-, vlinder- en andere excursies het hele jaar door ook regelmatig ‘duisternis’ excursies. We gaan op zoek naar vleermuizen of nachtvlinders, kijken naar sterrenbeelden of vallende sterren of maken een boswandeling bij het licht van de volle maan. Voor de laatste drie activiteiten is het natuurlijk wel mooi meegenomen als het onbewolkt is!

niet bang?

Tijdens die nachtactiviteiten viel het mij op dat, met name kinderen denken dat het een spooktocht is en dat ze verwachten dat er engerds zich in het bos hebben verstopt. Dat vind ik jammer want als duisternis alleen maar wordt geassocieerd met ‘eng’ en ‘griezelig’, is er geen reden om het maar wat rustiger aan te doen met kunstlicht. Om die reden zijn we begonnen met de ‘Ik ben niet bang in het donker’ excursies, speciaal voor kinderen, maar dappere volwassenen mogen ook mee. Tijdens deze excursie vertellen we over wat er allemaal te zien is in het donker, waarom veel mensen (stiekem) bang zijn in het donker en waarom een zaklamp vaak helemaal niet nodig is. En we maken en wandeling in het donkere bos; een belevenis op zich!

Nacht van de Nacht

Zaterdag 28 oktober a.s. is weer de jaarlijkse ‘Nacht van de Nacht’. Op tal van plaatsen zijn er dan uiteenlopende duisternisactiviteiten, ook bij het Activiteitencentrum van Staatsbosbeheer in het Lauwersmeer. Veel gemeenten en bedrijven doen die nacht de onnodige verlichting uit. Het is tijdens de Nacht van de Nacht dus donkerder dan anders. Hoe meer mensen zich bewust zijn van de overbodigheid van veel kunstlicht, des te sneller bannen we dat overbodige licht uit en herwinnen we de duisternis. En als we daar men z’n allen aan gewend zijn geraakt is er niemand meer bang in het donker!

Boswachter Jaap Kloosterhuis

Kijk voor onder meer de duisternis excursies op: http://www.np-lauwersmeer.nl/ en voor activiteiten tijdens de Nacht van de Nacht op: http://www.nachtvandenacht.nl/