De Zilveren Maan

Altijd bijzonder natuurlijk, een 'nieuwe' soort. In dit geval is het heel erg speciaal. In het Westerkwartier is recentelijk een nieuwe populatie vastgesteld van de zilveren maan (Boloria selene), een prachtige parelmoervlinder. De zilveren maan, is als bedreigd aangemerkt op de Rode Lijst, is behoorlijk zeldzaam in ons land en de trend toont bovendien een sterke afname. Daarom zijn we bij Staatsbosbeheer toch wel erg trots op het feit dat de vlinder zich in ons terrein heeft gevestigd.

Herkomst
Waar komen ze vandaan? Dat blijft gissen, maar naar alle waarschijnlijkheid komen ze van Terschelling, midden Drenthe of de Weerribben-Wieden. Daar zitten de laatste twee grote populaties, die in een goed (vlinder)jaar nog wel eens willen gaan zwerven. Parelmoervlinders zijn sterke vliegers en 50 à 60 kilometer overbruggen is geen probleem voor ze. Een geschikt gebied vinden is echter een stuk moeilijker.

Voorwaarden
De zilveren maan heeft simpel gezegd vier eisen die ze stelt aan haar habitat. De belangrijkste is de aanwezigheid van de waardplant, het Moerasviooltje (Viola palustris). Dit viooltje is een relatief kleine plant. Daarnaast is belangrijk dat de vegetatie enigszins open is. Bij een te dichte vegetatie is het moeilijk voor de vlinder om de waardplant op te sporen en er eitjes op af te zetten. De derde sleutelfactor is de aanwezigheid van voldoende nectarplanten. Dit is vooral belangrijk voor de eerste generatie van het jaar, want die vliegen al wanneer het nectar aanbod nog vrij laag is. Tot slot moeten de graslanden een niet te open karakter hebben. Een bomenlaantje en hier en daar een rietkraag breekt de wind en van die beslotenheid profiteert de zilveren maan. De afhankelijkheid van het viooltje houdt ook in dat de groeiplaatsfactoren van het viooltje van belang is. Een zand- of veengrond met matige voedselrijkdom, niet te hoge zuurgraad en een hoge grondwaterstand. Liefst met een behoorlijke invloed van kwelwater.

Waarneming
Alles bij elkaar opgeteld zijn er maar weinig plekken die overblijven waar de vlinder zich thuis voelt en zich kan voortplanten. Verzuring, eutrofiëring (groter worden van de voedselrijkdom) en ontwatering hebben de laatste decennia gezorgd voor een sterke afname op landelijk niveau en het uitsterven van vele lokale populaties. In de provincie Groningen is de zilveren maan ergens tussen 1950 en 1980 verdwenen. Tot er in 2016 weer één exemplaar werd waargenomen. Een leuke waarneming, maar nog geen bewijs van vestiging van een nieuwe populatie. Maar dit jaar was het weer raak. Op 14 juni een flink afgevlogen (zie 2e foto) individu van de eerste generatie. Op 21 juli ook nog twee kakelverse vlinders behorende tot de tweede generatie. Daarmee is een nieuwe populatie vastgesteld!

Vreugde alom onder de boswachters, maar wel met de realisatie dat het een kleine en dus zeer kwetsbare populatie betreft. Een goede reden om het betreffende gebied eens goed onder de loep te nemen en te zoeken naar kansen. In samenwerking met de Provincie Groningen en de Vlinderstichting is de eerste oriëntatie gestart. De zilveren maan is daarmee een mooi voorbeeld voor allerlei andere plant- en diersoorten.

Nog even geduld
Wilt u nu zelf ook zoeken naar de zilveren maan? U bent uiteraard van harte welkom in het Westerkwartier, mits u op de paden blijft uiteraard. De meeste kans heeft u in de maanden juni en augustus. Vooral in juni foerageren ze veel op planten als Kale jonker (Cirsium palustre) en Echte koekoeksbloem (Silene flos-cuculi). Ze zijn redelijk goed te determineren. De bovenkant van de vleugels is oranje met zwarte vlekken. De onderkant van de achtervleugel is contrastrijk met oranje en zilverkleurige tinten, waarbij de middelste band altijd zilverkleurig is. Het beste kenmerk is de ronde zwarte vlek naast de vleugelwortel. Mocht u zo gelukkig zijn er een te zien, dan zouden we erg op prijs stellen als u een foto maakt en de waarneming doorgeeft. Dit kan via www.waarneming.nl of www.telmee.nl, maar als u hier niet bekend mee bent kunt u ook altijd bij ons terecht.

Hopelijk wordt 2018 een goed jaar voor de Zilveren maan, zodat de populatie kan groeien en minder kwetsbaar wordt. Wij houden het in ieder geval goed in de gaten. Verder houden we u via dit blog op de hoogte indien er maatregelen worden genomen in kader van deze prachtige nieuwe vlinder.

Dirk Dijkshoorn

Boswachter Ecologie