Kaap, priel en lamsoor: Rottumeroog

De Groninger Waddeneilanden Rottumeroog en Rottumerplaat zijn vogeleilanden. Het zijn, letterlijk en figuurlijk, eilanden van rust voor trekvogels die er komen broeden of juist overwinteren of er tijdelijk neerstrijken als tussenstop op de lange trektocht tussen de rand van het poolgebied naar Afrika en weer terug. De rust, oftewel de afwezigheid van mensen, is een van de belangrijkste waarden van deze eilanden.

Vogelwachters

Om deze rust zo goed mogelijk te bewaken zet Staatsbosbeheer vogelwachters in op beide eilanden. In het broedseizoen is er permanente bezetting maar ook daarbuiten  zijn er geregeld medewerkers en vrijwilligers op de eilanden.  Op Rottumerplaat verblijven zij in de gebouwen die er in 1965 zijn gebouwd, oorspronkelijk voor de duinarbeiders. Er staat een romneyloods en gemetselde barakken. De kenmerkende uitkijktoren is vorig jaar ontmanteld; een aantal grote draagbalken en één van de vier poten bleken diep ingerot.

Op Rottumeroog staat een polyester ‘iglo’ als tijdelijk onderkomen. In februari 2014 is hier de bebouwing, bestaande uit vier schakelunits, een houten trekkerloods en een uitkijktoren,  weggehaald. Het was te dicht bij zee komen te staan. Twee jaar later spoelde het duin waar de bebouwing stond inderdaad weg.

In het verleden verbleven ’s zomers duo’s van vogelwachters de hele voorjaar-zomerperiode op beide eilanden maar de laatste jaren wisselen meerdere duo’s elkaar af in een wachtrooster.

Toezicht en onderzoek

Het werk van vogelwachter op een onbewoond vogeleiland spreekt velen tot de verbeelding. Niet iedereen komt  er voor in aanmerking: behalve een paar maanden tijd moet de vogelwachter ook veel kennis hebben van waddenvogels, -zoogdieren, -insecten en –planten, kennis van wet- en regelgeving met betrekking tot natuurbescherming en enige mate van technisch inzicht. De aflossing en bevoorrading gebeurt met de Harder, het schip van de Waddenunit.

Eenmaal op het eiland zijn de vogelwachters grotendeels op zichzelf aangewezen. Behalve toezichthouden tellen de vogelwachters ook (broed-) vogels en zeehonden, inventariseren zij flora, en insecten en schrijven ze hierover keurige rapporten en leuke, leerzame ‘blogjes’. Daarnaast assisteren ze zo nu en dan wetenschappers die uiteenlopende onderzoeken doen.

Dit jaar werden er bijvoorbeeld lepelaars en scholeksters voorzien van kleurringen, waardoor individuele vogels op afstand te herkennen zijn, werden insecten gevangen en verzameld en is de ontwikkeling van een aantal jonge mantelmeeuwen nauwgezet in de gaten gehouden, vanaf het moment dat ze uit het ei kropen. Dat laatste kon door een aantal nesten te omgeven met (ruim opgezet) gaas. De jongen konden daardoor niet ver bij het nest vandaan, totdat ze zelf konden vliegen natuurlijk.

Een laatste, eigenlijk overbodige maar helaas toch noodzakelijke, taak bestaat uit het verzamelen van aangespoeld zwerfvuil. Ook de vrijwilligers van Stichting Vrienden van Rottumeroog en Rottumerplaat ruimen jaarlijks vele kuubzakken vol troep op.

Vogeleiland

Voor vogels zijn Rottumeroog, Rottumerplaat en de Zuiderduintjes letterlijk eilanden van rust. Rust om te wachten tot het weer laag water wordt, waardoor overvloedig voedsel in de drooggevallen waddenzeebodem weer bereikbaar is, rust om bij te komen van een lange vlucht tijdens de vogeltrek, rust om te broeden op strand of kwelder. Maar al worden de nesten van strandbroeders hier niet verstoord door wandelaars, broeden dicht bij zee, op strand of kwelder, blijft risicovol. Ook deze zomer spoelden nesten weg bij een stormachtig springtij…… Leven en dood leven draaien hier in een permanente tango om elkaar heen. Jong leven spoelt weg of valt ten prooi aan rovers als mantelmeeuw of slechtvalk, die er dan weer hun eigen jongen mee voeden.

Voor de filmers van de nieuwe grote Nederlandse natuurfilm over de Waddenzee: ‘WAD, overleven op de grens van water en land’, die eind 2018 in de bioscopen draait, was het allemaal práchtig. Het aantal ‘verbluffende beelden per km2’ was nergens zo groot als op Rottumerplaat!

Expeditie Rottumeroog

Zelf een keer naar Rottumeroog? Dat kan: Staatsbosbeheer organiseert jaarlijks 23 ‘dagexpedities’ vanuit Lauwersoog (€ 85,00 pp). Als het schip op een half uurtje lopen van het eiland is drooggevallen, neemt een gids de groep mee het eiland over.

De gids vertelt over de bijzondere Waddennatuur maar ook cultuurhistorie komt aan bod. Verhalen over de ‘malle graaf van Clancarty of de generaties eilandvoogden die er met hun gezinnen woonden prikkelen de fantasie, al is er, behalve de gietijzeren zeekaap (de ‘Emder kaap’) weinig tastbaars terug te vinden. Boeken kan via de website van Staatsbosbeheer.

Boswachter Jaap Kloosterhuis

Zie voor meer informatie:

https://www.staatsbosbeheer.nl/activiteiten/rottum/expeditie-rottumeroog

https://www.boswachtersblog.nl/rottum

http://www.rottumeroog.org

http://www.ikbenvanrottum.nl/

https://www.wadfilm.nl/