Staatsbosbeheer velt machinaal de essen op het Hogeland, in Duurswold, het Oldambt en Westerwolde.

Afgelopen maandag 17 juli zijn we in bossen van Groningen gestart met het zagen van essen die zijn aangetast door essentaksterfte, een agressieve schimmelziekte waarvan de bomen niet herstellen. In de bossen op het Hogeland en in Duurswold en Oldambt staan in verhouding veel essen, waarvan een groot deel is aangetast. De zieke bomen kunnen gemakkelijk omvallen. Voor de veiligheid van de bosbezoeker zijn we daarom genoodzaakt actie te ondernemen en verwijderen we de zieke essen in een brede zone langs wegen en paden. Veel dorpsbossen zien er straks heel anders uit. Zeker als het bos voor een groot deel uit es bestaat. Het eerste bos waar we aan de slag zijn in mijn werkgebied is het Huisweersterbos tussen Tjuchem en Siddeburen.

Oogstmachine 

Het meeste zaagwerk vindt plaats met een geavanceerde oogstmachine, een ‘harvester’. Deze kan nauwkeurig en precies werken. Hij velt en onttakt de bomen en zaagt de stam in stukken van de gewenste lengte. Het is een indrukwekkend gezicht om deze machine aan het werk te zien. Ik wil van zo´n harvester een filmpje maken en ga een kijkje nemen in het Huisweersterbos. Ik hoef niet lang te zoeken want ik loop op het lawaai van de machine en vallende essen af. Via al gezaagde stammen (deze worden opgestapeld in afwachting van transport naar de zagerijen) en takken (blijven liggen) strompel ik richting de machine. Nu wordt het spannend; hoe kom ik zo dichtbij dat ik goed kan filmen zonder gevaar te lopen een es op mijn hoofd te krijgen. Het lukt me contact te maken met de machinist zodat ik op een mooi plekje de werkzaamheden kan filmen. Alleen op het eind vlucht ik toch maar weg… http://wqd.nl/WVvC

Kom dus gerust ook een kijkje nemen maar blijf ruim achter de machine. De fiets- en wandelpaden in het werkgebied blijven toegankelijk, maar kunnen tijdens de werkzaamheden kort worden afgesloten. De eventueel stuk gereden paden worden zo snel mogelijk hersteld, maar dit herstelwerk kan pas uitgevoerd worden als het werk afgerond is en in een periode dat de paden goed droog zijn. Zie ook www.staatsbosbeheer.nl/essentaksterfte

Enorme klus 

In onze bossen in Groningen slaat de essentaksterfte zwaar toe omdat we, met name in de kleigebieden, veel essenbossen hebben (zo’n 500 ha). Daarnaast zijn het vaak jongere bossen die zwaar getroffen worden. Alleen al de essenbomen en -bossen langs wegen, paden, huizen en bebouwde terreinen vormen een lengte van meer dan 200 km. Het is een enorme klus voor ons waar we de komende jaren nog wel zoet mee zijn.
Voordat de werkzaamheden plaatsvinden wordt het bos geïnventariseerd op beschermde planten en dieren. Zo worden horstbomen (bomen met een roofvogelnest) of bomen met holtes die niet direct gevaar opleveren gemarkeerd.

Mijn aandeel is de verzorging van de voorlichting: omwonenden, dorpsbelangenverenigingen, bezoekers van het gebied en gemeenten moeten worden geïnformeerd via brieven, posters, email, social media en excursies.

Informatieve excursies 

Veel dorpsbossen zien er straks heel anders uit, zeker in de bosvakken waar bijna alleen maar essen staan. Om uitleg te geven over de noodzaak van de werkzaamheden en de gevolgen op korte- en langere termijn, organiseren we informatieve excursies voor omwonenden en andere geïnteresseerden. Voor de komende tijd staan er 4 gepland:
– dinsdagavond 25 juli in het Steendamsterbos. Start om 19 uur vanaf de parkeerplaats tegenover het Podiumcafé Peter en Leni, Steendamsterweg 20 Steendam.
– donderdagavond 27 juli in Middelstum. Start om 19 uur vanaf de parkeerplaats bij Ewsum .
– vrijdagavond 28 juli in Bedum. Start om 19 uur vanaf de parkeerplaats aan de Waldadrift.
– dinsdagavond 1 augustus in het bosgebied De Hoogte bij Heiligerlee. Start om 19.00 uur vanaf de parkeerplaats bij het monument Slag bij Heiligerlee aan de Rijksstraatweg.

Bos blijft bos 

In de plaats van de essenbossen komt op termijn weer nieuw bos. Deels gebeurt dat door ‘spontane’ verjonging en deels door aanplant van nieuwe bomen. We streven ernaar in de nieuwe bossen een grotere verscheidenheid aan boomsoorten te hebben, zodat eventuele toekomstige ziekten zich minder snel kunnen verspreiden en ook minder effect hebben op het aanzicht van het hele bos.

Toekomst van de es 

Bij Staatsbosbeheer is landelijk inmiddels 85-90 % matig tot zwaar aangetast en 10-15 is % licht aangetast en de verwachting is dat hooguit 10 % van de essen gezond blijft. Daarmee dreigt er een waardevolle inheemse boomsoort uit het Nederlandse landschap en uit de bossen te verdwijnen. In een groot deel van Nederland ontstaan grote gaten in het bos om ons heen. In deze gaten gaan we zorgen voor nieuwe bos door planten van bomen of natuurlijke verjonging, maar dat kan enige jaren duren.
We zijn als beheerders heel zuinig op de resterende, nog gezonde bomen. Samen met wetenschap en kwekers onderzoeken we of hiermee resistente essen gekweekt kunnen worden om de es voor mens en natuur in Nederland duurzaam te behouden. Op de korte termijn is dat echter geen oplossing voor de essentaksterfte.