Binnen ons team in het Westerkwartier is het maaien de laatste weken een hot item. 15 juni was D-day, oftewel maaiers uit de schuur en los! Stiekem kon mijn collega Ruben niet wachten. Hij droomde er zelfs over! De passie en energie spat van mijn collega’s af en ik kan hier oprecht van genieten. Het maaien is niet alleen ‘mooi’ werk om te doen maar ook onmisbaar voor het beheer van onze natuurterreinen. Waarom we maaien en wat er gebeurt als we dit niet (meer) zouden doen licht ik toe.

Gevarieerd landschap
Het Westerkwartier kenmerkt zich door het gevarieerde landschap. Grasland, akkers, moeras, heide en bos vormen dit gebied. De talrijke houtsingels, die de afscheiding tussen grasland vormen, zorgen voor een intiem, besloten landschap, dat contrasteert met de open veenlanden. Om dit open landschap te behouden, beheren wij deze gebieden. In dit geval door de graslanden te maaien.

Maaien, maar waarom?
Het maaien van de graslanden is nodig om de terreinen te onderhouden. Voor de flora is het van belang dat met name stikstof, fosfaat en kalium in voldoende mate aanwezig zijn en nog belangrijker, in balans zijn. Het is het beste te vergelijken met een puzzel. De puzzelstukjes passen maar op één manier in elkaar, wil je de puzzel oplossen. Dit geldt ook voor bovengenoemde stoffen. In veel gronden in Nederland is het fosfaatgehalte hoog door jarenlange bemesting. Nederland heeft zelfs de meest fosfaatrijke gronden ter wereld. De gronden bevatten zo veel fosfaat dat dit niet meer vastgehouden kan worden en dit ‘lekt’ naar grond- en oppervlaktewater. Fosfaat komt door de vervuiling van het oppervlakte water in de bodem. Sinds de jaren 70/80 is de kwaliteit van het oppervlakte water behoorlijk verbeterd. Doordat fosfaat via het oppervlaktewater in de terreinen komt is het relatief lastig om deze stof te reduceren. Stikstof is ook in overvloed aanwezig, wordt vanuit de lucht aangevoerd en hierdoor ook lastig om terug te brengen. Maaien is een middel om de graslanden te verarmen, hierdoor ontstaan voedselarme omstandigheden. Door regelmatig te maaien, de vegetatie (deels) af te voeren zal de grond verarmen. Een bodem arm aan voedingsstoffen zorgt voor veel soorten, omdat er niet een soort is die genoeg te eten heeft om te gaan woekeren. En veel soorten is wat we willen.

Wat levert het op?
Daarnaast is het noodzakelijk om te maaien om bosvorming tegen te gaan en een open en gevarieerde structuur te behouden. Uitgangspunt hierin is dat wij rekening houden met flora en fauna en de eigenschappen van het gebied. Tijdens het maaien worden niet alle percelen in één keer gemaaid. ‘Rijke’ gronden krijgen voorrang, delen waar zeldzame soorten staan, bijvoorbeeld orchideeën en ratelaar, worden later in het seizoen gemaaid. Door gefaseerd te maaien, ongeveer tweemaal per jaar verhoogt de biodiversiteit en krijgt het gebied een gevarieerde aanblik. Op een gegeven moment ontstaat een bloem- en soortenrijk gebied waar insecten, vogels, amfibieën en zoogdieren gebruik van maken. Kortom hoe armer de gebieden des te rijker de natuur.

Boswachter Marieke