Schaatsen in 't Roegwold (Wilco van der Laan fotografie)

Het blijft iedere winter toch weer een uitdaging. Schaatsen op natuurijs. En vooral, waar kan het als eerste! Collega Annet schreef vorige week al enthousiast over haar voorbereidingen. Dinsdag was het zover, schaatsen in  ’t Roegwold. De ijskoorts is ook binnen ons team aanwezig. Collega Ruben nam zijn schaatsen zelfs mee op de trekker, voor het geval dat. De foto’s van de witte wereld die de winter met zich meebrengt zijn sprookjesachtig. De kou is leuk voor ons als schaatsfanaten maar is ook essentieel in de natuur. Benieuwd waarom?

Stand-by?
Wat is nu eigenlijk het verschil tussen een winterslaap en een winterrust? Niet alle zoogdieren houden een winterslaap, maar een deel wel. Bijvoorbeeld vleermuizen, die afhankelijk zijn van insecten. Deze zijn er in de winter zo weinig, dat vleermuizen onvoldoende eten kunnen vinden. Vleermuizen trekken niet weg, maar slaan zo veel mogelijk energie op (vet) en kruipen weg op een geschikte plek waar het niet vriest, zetten hun thermostaat laag om energie te sparen en brengen zo de winter door. Datzelfde geldt in Nederland voor egels en hazelmuizen, maar dat zijn de enige soorten bij ons die een winterslaap houden. Andere soorten (konijnen, hazen, reeën, muizen, dassen, vossen, etc) kunnen ’s winters wel nog wat vinden en brengen de winter actief door.

Egel
Ook egels gaan in winterslaap. Dit kleine nachtdier verstopt zich vanaf oktober tot en met maart, onder bladeren, gras of onder een heg. Tijdens de winterslaap daalt de temperatuur behoorlijk, van 35,5 C naar 5,0 C. Niet alleen de temperatuur maar ook de hartslag en ademhaling nemen sterk af. En ze stoppen dus met eten. Krijgen egels dan geen honger? Nee, omdat de spijsvertering van de egel stopt. Soms kan je in oktober of november op klaarlichte dag een egel tegenkomen, die druk voedsel aan het zoeken is! Leuk om te zien natuurlijk, maar het is een egel met een probleem. Om de winter goed door te komen moet een egel namelijk minimaal ± 1 kilo wegen. De egels die nu nog actief zijn, zijn vaak jonge dieren die laat in het najaar geboren zijn en die te licht en te klein zijn om in winterslaap te gaan. Kom je in de winter wel een egel tegen? Breng hem dan naar een opvang voordat hij in de problemen komt.

Das
Er is nog een ander fenomeen, namelijk de winterrust. Deze strategie wordt bijvoorbeeld toegepast door dassen. Bij een winterrust, daalt de lichaamstemperatuur niet. De lichaamstemperatuur past zich dus niet aan, aan de omgeving.

Vleermuis
Bij een winterslaap neemt de lichaamstemperatuur van een dier sterk af, het dier past zich aan, aan de omgevingstemperatuur en verbruikt daardoor minder energie. Vleermuizen houden juist wel een winterslaap. Maar tijdens de winterslaap zijn er ongeveer tweewekelijkse perioden dat ze wakker moeten worden om afvalstoffen te lozen. Als de temperatuur boven de 10 graden komt, worden ze actief. Het kost dan meer energie om in winterslaap te blijven, dan dat het energie kost om actief te worden en te gaan jagen. Dus kiezen ze voor het laatste.

Geniet van jullie weekend! En ga lekker naar buiten.

Boswachter Marieke