Dit jaar staat er voor het eerst water in Dannemeer, het centrale deel van ’t Roegwold. De inrichtingen zijn in de nazomer van vorig jaar afgerond en toen mocht het gebied vollopen en -regenen. Dat lukte aardig. Door de hoge waterstand in de winter spoelde het bankje bijna weg. Nu mag de natuur zich ontwikkelen.

Het Dannemeer zal zich gaan ontwikkelen als een veenoermoeras. Bij zo’n term doemen mij de beelden van dampend moeras uit Lord of the Rings of het onmetelijke Bourtangermoor (wat niemand van ons ooit gezien heeft) voor ogen. Uitgestrekte, ondoordringbare, zompige, bodemloze gebieden tot aan de horizon. Giftige dampen stijgen op uit de veenbodem en het is altijd mistig alsof witte wieven hier het eeuwige leven hebben.

Dannemeer is niet anders. Het is zeker ook uitgestrekt en er zijn verraderlijke diepe gaten van voormalige sloten, dus zomaar oversteken eindigt minimaal in een nat pak. Nu al borrelt er stinkend moerasgas naar boven. En de giftige plekken bestaan hier en daar ook in de vorm van de ultra zure katteklei. Daar wil niks groeien.
Maar wat is een veenoermoeras? Het best omschreven vind ik in één van de delen van ‘Natuurbeheer in Nederland’: “Het is de eerste aanzet tot moerasvorming, vaak nog voedselrijk van karakter en onderhevig aan veel dynamiek”. Voilà Dannemeer. Die eerste aanzet van moerasvorming moet uiteindelijk leiden naar een laagveenmoeras. Een moeraslandschap met veel minder dynamiek dat langzaam omhoog groeit. Grote delen van Nederland zijn opgebouwd uit laagveenmoeras. Het zijn nu veenweide-gebieden, steden of luchthavens. En enkele parels zijn overgebleven.

Voor goede moerasontwikkeling is riet onontbeerlijk. Waar riet goed wil groeien is succes verzekerd. Veel typische rietvogels komen dan vanzelf. Een goed voorbeeld heb ik vanaf het begin meegemaakt in Tetjehorn. Naarmate riet toenam profiteerden steeds meer roerdompen, snorren en baardmannen. Het was zo’n goed voorbeeld dat juist hier een kenniswerkplaats ‘Rietvogels’ voor natuurbeheerders en onderzoekers plaatsvond. Dat goede riet willen we natuurlijk ook in Dannemeer. Wat is daarvoor nodig? Een natuurlijk waterpeil, hoog in de winter en lager in de zomer, en rietbronnen. Sloten met riet zijn tijdens de inrichting met rust gelaten zodat dit een goede bron kan vormen. Bij het lage zomerpeil vormt riet uitlopers. Die meterslange scheuten koloniseert nieuw vochtig land in razend tempo. Op twee locaties hebben we rietwortels laten verspreiden om rietloos voormalig akkergebied te enten. En we hebben als beheerders en ecologen van Dannemeer de koppen bij elkaar gestoken en een strategie bepaald waarbij we het water langzaam laten zakken. Bij een lager zomerpeil in juni tot en met augustus kan het riet flink gaan ‘lopen’.

Maar de natuur is soms eigenwijs. In de loop van april verschenen kokmeeuwen. Veel kokmeeuwen. Met stengels en andere planten in de snavel. Ja wat wil je, zo’n vosvrij broedeiland is voor ze aangelegd. Bijna tegelijkertijd, maar net erna, verschenen geoorde futen. Veel geoorde futen. Ja wat wil je, als er een kolonie kokmeeuwen zit. Dus opnieuw overleg tussen beheerders en ecologen van Dannemeer. Want we kunnen tientallen geoorde futen toch niet droog laten vallen. Dus is opnieuw een waterpeil strategie bepaald zodat het minimum peil wat later in de zomer zal liggen. Want zeg nou eerlijk, kiezen tussen twee goeden kan toch ook niet.

De kokmeeuw en de geoorde fuut zijn soorten die profiteren van de dynamische jonge moerassen. Op termijn maken ze plaats voor andere soorten. Soorten die meer horen bij laagveenmoeras. Met een beeld van de nostalgische schoolplaten van Koekoek, die we allemaal wél eens gezien hebben.

boswachter Leon Luijten