Adder - Foto Nico Arkes

Het voorjaar is in volle gang en dat merk je aan alles. Planten, dieren en mensen, we zijn allemaal in de ban van de lentekriebels. En waar je op veel plekken al jonge dieren kan zien rond waggelen zijn er ook een hoop dieren die nu nog midden in hun paarseizoen zitten. Zo ook een van mijn favorieten, de enige gifslang in Nederland, de adder.

Zonnebaden
Wanneer in het vroege voorjaar de temperatuur stijgt ontwaken de eerste mannetjes. Op een licht bewolkte, nagenoeg windstille dag kruipen ze uit hun winterverblijf en zoeken ze een warm plekje op om de eerste zonnestralen op te vangen. Adders zijn koudbloedige dieren, ze kunnen niet hun eigen lichaamstemperatuur regelen maar zijn hiervoor afhankelijk van de temperatuur van de omgeving. De mannetjes ontwaken als eerste en spenderen de eerste paar weken aan zonnebaden. Deze periode gebruiken ze om hun spermacellen te laten rijpen en voldoende energie op te doen voor de spannende periode die daarop volgt. Want wanneer de vrouwtjes zo’n drie weken later wakker worden zijn de lentekriebels niet meer te houden en is het tijd voor actie!

Dansen
Tijdens de paartijd gaan de mannetjes op zoek naar een partner. Via een geurspoor komen er vaak meerdere mannen bij een vrouwtje terecht, maar wie mag er dan met haar paren? Dit wordt bepaald door de zogenaamde adderdans. Beide mannetjes richten zich op en in een spectaculair schouwspel proberen ze elkaar naar beneden te drukken. Grotere en zwaardere adders zijn hierin vaak in het voordeel. Degene die het het langst volhoudt mag uiteindelijk met het vrouwtje paren.

Broeden, zonnen en jagen
Adders zijn eierlevendbarend, dat betekent dat het vrouwtje de eieren uitbroedt in haar lichaam en vervolgens levende jongen ter wereld brengt. Na de draagperiode worden in augustus en september de jongen geboren. Tijdens de draagperiode eet het vrouwtje helemaal niets, ze besteed haar dagen aan zonnebaden om de jongen te laten groeien. Omdat dit het vrouwtje zoveel energie kost zal ze het jaar daarop ook niet deelnemen aan de paring. In het jaar dat ze zich niet voorplant jaagt ze veel en eet ze zo’n zes tot tien prooidieren per jaar, de voorkeur gaat uit naar muizen en kikkers. Maar ook jonge konijnen, kleine vogeltjes en vogeleieren staan op het menu. Met één beet verlamt de slang zijn prooi wanneer zij deze in zijn geheel naar binnen werkt en daarna weer een paar weken zonder eten kan.

Onder druk
Hoewel we in de zuidoost Friesland relatief veel geschikte leefgebieden hebben staat de adderpopulatie onder druk. Minder voedsel, steeds droger wordende natuurgebieden en de afname van aaneengesloten heidegebieden zijn de grootste boosdoeners. Maar ook de toenemende recreatiedruk  speelt de adder parten. Want even lekker liggen zonnen op een warm geasfalteerd fietspad is absoluut niet zonder risico. Zet tijdens je fietstocht door de natuur je fiets dan ook een versnelling lager en houdt je ogen open. Want wie weet heb jij geluk en kom je deze prachtige reptielen zelf tegen!