Het baardmannetje (foto Ron Stevense)

Wandel je nu langs de kenmerkende rietvelden van de Brandemeer dan is de kans groot dat je het baardmannetje treft. Een klein, acrobatisch vogeltje met een zeer kenmerkende gezichtsuitdrukking. Balancerend op de wiegende rietstengels zoekt hij naar voedsel. In de winter zijn dit de zaden van de riethalmen, maar zomers wanneer de insecten weer aanwezig zijn past hij zijn eetgedrag aan en verorbert hij snavels vol muggen. Een gebalanceerd dieet.

Balans vind je niet alleen in deze natuurlijke processen, maar we streven er naar dit ook te bewaren in het beheer van het gebied. De Brandemeer is een gebied wat totaal door mensenhanden gevormd is. Immers, zonder de vervening zouden de petgaten nooit zijn uitgegraven en het mozaïek landschap van land en water nooit zo gevormd zijn. Die prachtige rietvelden zouden zonder het jaarlijkse maaien allang in bos zijn veranderd. Het laten groeien van riet van goede kwaliteit zodat het gebruikt kan worden op bijvoorbeeld daken vraagt ook een goede balans, en wel van waterbeheer. In de winter droog wanneer er gemaaid wordt, in de zomer nat zodat het riet kan groeien.

Natuurherstelmaatregelen
De Brandemeer dreigde echter zijn mooie balans tussen water en land te verliezen. Daarom zijn er afgelopen jaar flink wat werkzaamheden uitgevoerd om dit karakteristieke landschap met zijn petgaten en legakkers te beschermen. De bomen die op de oude legakkers groeiden zijn verwijderd. Deze stammen zijn gebruikt om een natuurlijke walbeschoeiing te vormen zodat de golfslag van het water minder kans krijgt om de legakkers af te kalven. Daarnaast kan je je voorstellen dat deze inmiddels grote bomen nogal wat wind vangen. Wanneer zo’n boom dan omwaait neemt het wortelgestel een heel stuk van de legakker met zich mee.

Een andere maatregel die opvalt wanneer je het gebied bezoekt zijn rasters en linten die gespannen zijn langs en over de legakkers. Deze maatregelen zorgen ervoor dat de vele ganzen in het gebied minder snel geneigd zijn om de oevers te betreden en te beschadigen. Esthetisch misschien wat minder aantrekkelijk, maar het zorgt er wel voor dat dit belangrijke leefgebied voor die talloze vogels en andere dieren blijft bestaan. Doen we niets, dan verdwijnen de legakkers en veranderd het mozaïek landschap in één groot meer.

Maar mag de natuur dan niet gewoon zijn gang gaan? Een vraagstuk waar wij zowel als natuurliefhebber en als terreinbeheerder altijd een goede balans in proberen te vinden. Want een cultuurlandschap zoals de Brandemeer, totaal gevormd door mensenhanden, heeft op dit moment meer hulp en bescherming nodig om zichzelf in stand te kunnen houden. En daar op die dunne lijn tussen natuur en cultuur vind je de boswachter. Met in de ene hand de ingewikkelde vraagstukken over het beschermen, beleven en benutten van onze terreinen. En in de andere hand een verrekijker om te genieten van dat balancerende baardmannetje.