In 2006 maakte de grote vuurvlinder de sprong van de Rottige Meente naar de zuidelijke Brandemeer en een paar jaar geleden werd hier een nieuwe vliegplek ontdekt. Maar wanneer waagt de grote vuurvlinder de oversteek naar het Zandhuizerveld, aan de andere kant van de Tjonger?

Vanaf eind juni krijg ik altijd een onrustig gevoel. Dan vliegt de grote vuurvlinder. Dit gevoel heb ik al sinds mijn tijd in de Rottige Meente. Tussen eind juni en half juli zag ik regelmatig de fel rode vlinders op de bloemen van de kattenstaart, of vond de eitjes aan de onderzijde van de waterzuring. Het spannende zat ‘m in de timing. Je wist dat de vlinder in deze periode zou gaan vliegen en eitjes legde, maar niet precies wanneer en waar.

Zandhuizerveld, een nieuw vlieggebied?

Vandaag loop ik met hetzelfde onrustige gevoel langs de slootoevers in het Zandhuizerveld, tussen Echtenerbrug en Rotstergaast. Het is zonnig en 26 graden, perfect vliegweer voor de grote vuurvlinder. Op onze beheerkaart staat het Zandhuizerveld vermeld als bloemrijk grasland, met weidevogels als uitgangspunt. In het voorjaar broedt hier de grutto en ziet het geel-rood van de boterbloem en veldzuring. Vandaag is daar weinig van te zien. De voorzomerbloeiers hebben hun piek gehad en de pachter heeft het grasland recent gemaaid.

Kattenstaart, een belangrijke nectarplant voor de grote vuurvlinder

Toch lijkt het gebied ook interessant voor de grote vuurvlinder. In de eerste plaats vanwege de vele sloten. Grote kans dat hier waterzuring en kattenstaart groeien, twee essentiële voedsel- en waardplanten. Ook de afstand tussen Zandhuizerveld en de Brandemeer is gering. Slechts 200 meter scheiden beide gebieden van elkaar, met daartussen de Tjonger. Met deze warmte en een matige zuidenwind zou het zomaar kunnen dat er een vlinder het riviertje overvliegt. Het zou de eerste keer zijn in 50 jaar of wellicht nog langer..

Na 100 meter het eerste moment van lichte vreugde: waterzuring, met daarnaast kattenstaart. Twee gidsplanten die aangeven dat de basisvoorwaarden voor de grote vuurvlinder aanwezig zijn. Op de eerste legt het vrouwtje haar eitjes en de tweede is belangrijk als voedselplant. Snel draai ik het waterzuringblad om. Geen eitjes. Ook niet op de planten even verderop.

Mijn bezoek lijkt er een van goed geluk. Hopen op dat euforische moment; een grote vuurvlinder op een kattenstaart of enkele eitjes op een waterzuring. IJdele hoop? Misschien, maar misschien ook weer niet. Grote vuurvlinders zijn mobiel. Vijf kilometer vliegen is geen probleem. In de warme zomer van 2006 nam de grote vuurvlinder de sprong van Rottige Meente naar het zuidelijke deel van de Brandemeer. Om hier te komen moest de vlinder een aantal barrières passeren, zoals de Helomavaart en een langgerekt, hoog moerasbos.
In 2018 vonden we een tweede populatie op een andere plek in de Brandemeer, vier kilometer verwijderd van de eerste. Vooral tijdens warme zomers lijkt de grote vuurvlinder hele afstanden af te leggen.

Potentieel geschikt

Na een uur struinen en nauwkeurig zoeken, kom ik tot de conclusie dat het gebied zeker potenties heeft. Er groeien tientallen waterzuring en kattenstaart. Dat de grote vuurvlinder nog ontbreekt is eigenlijk geen verrassing. De bronpopulatie aan de overkant van de Tjonger telt misschien vijf of tien volwassen exemplaren, dus de kans op een succesvolle oversteek is klein. Niettemin is één vrouwtje genoeg voor een eerste begin, net als in 2006. Voorlopig zit de uitdaging vooral in goed beheer. Om te beginnen: de vegetatie langs de slootkant één meter laten staan en niet maaien tot vlak tegen de sloot.

Over een jaar maar eens weer proberen, denk ik op de terugweg richting het hek. Intussen check ik de kattenstaart bij de ingang en draai ik nog een waterzuringblad om. Zoeken naar die ene grote vuurvlinder of dat ene eitje blijft spannend en uitdagend. Misschien toch volgende week nog een keer kijken?

Boswachter Henk-Jan van der Veen