De nieuwe herdenkingsbrug in het Veenwijkbos. Foto: M. van Wesel, 28-9-2020

Het is misschien niet het eerste waar je aan denkt als je Staatsbosbeheer hoort. Maar wij zijn met onze organisatie een van de grootste monumenten verzorgers van Nederland. Een monument kan veel verschillende vormen hebben, van een monumentaal grachtenpand tot een grote statige beukenlaan, tot een grafkelder van een oude vooraanstaande familie.

Op een stille plek in het Veenwijkbos, net ten zuiden van het Landgoed Oranjewoud bij Heerenveen vind je zo’n monument. Via de prachtige lange beukenlaan betreed je dit bos, bijna aan het einde van de laan volg je een klein kronkelpaadje tussen de bomen door, voor je op een prachtige open plek in het bos belandt. Wat hier direct opvalt is een heuvel, omringd door een gracht, met een grote stenen plaat erop. Dit is de grafkelder van de familie Bienema. Een vooraanstaande familie vanuit de tijd dat de contreien van het (adellijke) Oranjewoud nog vooral gebruikt werden als buitenplaats voor rijke families.

Grafkelder

De eerste beschrijvingen van het voormalige landgoed Veenwijk dateren al uit 1646, maar wij weten dat het in 1736 werd aangekocht door de familie Bienema die er hun buitenplaats van liet maken. Deze buitenplaats werd ingericht met siertuinen, waterpartijen en een moestuin. In de loop der jaren werden er steeds meer percelen bos, grasland en ook heide aangekocht door de familie waardoor het landgoed groeide en groeide. Epke Roos van Bienema heeft in 1807 een grafkelder aan laten leggen in het bos. Hij is zelf als eerste van de familie bijgezet in deze kelder. In totaal is dit graf de rustplaats geworden voor 16 leden van de familie. De laatste jaren was er echter geen sprake meer van een ‘rustplaats’. De heuvel ligt langs een wandelpad, mountainbikers gebruikten hem als hindernis en het is het decor geweest voor veel spannende avonturen van de lokale jeugd. In samenspraak met de nazaten van de familie Bienema heeft Staatsbosbeheer besloten om dit rijksmonument op te knappen en het wederom een waardige rustplaats te laten worden.

Eervol

Kunstenaar Arjen Boerstra, die zelf als kwajongen ook wel eens stiekem de grafkelder heeft betreden, heeft een prachtig monument ontworpen wat nu prijkt bij de heuvel. Via een houten poort, gelijk aan de toegangspoort die oorspronkelijk hier heeft gestaan, betreed je een vlonder. Dit vlonder is een halve brug en leidt je tot net boven de gracht. Vanaf hier sta je oog in oog met de loodzware stenen afdekplaat van de kelder, maar betreed je het graf zelf niet. Zo kan je in alle rust stilstaan bij de mensen die hier hun laatste rustplaats hebben gevonden en is de grafheuvel in het Veenwijkbos weer een eervol monument geworden.

Opening

Afgelopen maandag 28 september hebben wij een officiële opening van het monument georganiseerd. Jesler Kiestra, het provinciehoofd van Staatsbosbeheer heette iedereen welkom en vertelde over hoe dit project tot stand is gekomen. Dit deed ze samen met Bram Verhave, adviseur landschap en cultuurhistorie van Staatsbosbeheer. Verschillende afstammelingen van de familie waren aanwezig en vertelden over hun connecties en herinneringen aan deze bijzondere plek. Burgemeester Van Haersma Buma van Leeuwarden kon zelf helaas niet bij de opening aanwezig zijn vanwege een spoedvergadering van de veiligheidsraad. Maar gelukkig nam zijn vrouw de honneurs waar en sprak de speech uit die haar man speciaal voor deze gelegenheid had geschreven. Meneer Erik Wethmar, een nazaat van Epke Roos van Bienema, onthulde samen met mevrouw Buma het familiewapen wat boven de toegangspoort prijkt. Hij vertelde ons over hoe hij vroeger met zijn grootouders dit monument heeft bezocht en dat de as van zijn grootouders ook uitgestrooid is op deze heuvel.

Dit alles werd omlijst door een prachtig lied geschreven door Gabriëlle Glasbeek, begeleid door een gitarist, cellist en violist. Een prachtig mystiek sfeertje gaf dit, zo midden in het bos. Dat het monument ook bij de jongere generatie voor spannende verhalen zorgt, hoorden we in een rap van de leerlingen van groep 7/8 van de Albertine Agnes school. Tot slot sprak Hedwich Rinkes, wethouder van de gemeente Heerenveen, over hoe zij de beleving van deze grafheuvel door de bezoekers van het bos zelf heeft ervaren tijdens haar wandelingen in dit gebied.

Toekomst

Deze opening markeert het begin van een nieuwe fase in het Veenwijkbos. Dit prachtige bos heeft namelijk de status van Rijksmonument en daarom zullen we in de toekomst nog een aantal landschapselementen gaan opknappen. Zo is er een lanenplan geschreven waarin staat hoe Staatsbosbeheer samen met de particuliere landgoedeigenaren de prachtige oude lanen gaat opknappen en onderhouden. Maar we ambiëren ook dat het Woutersbergje in het bos zal opgeknapt worden. Zo zorgen we voor een mooie mix tussen de oude landschapselementen en het natuurlijke bos wat hier in de loop der jaren is ontstaan.