Zwarte rookpluimen, een heiige lucht en een intense brandlucht boven Sneek gistermorgen. Bewoners moesten plotseling deuren ramen dicht doen en de was ging snel naar binnen. Volgens de brandweer gingen in Sneek diverse rookalarmen af. De oorzaak lag in een eeuwenoude beheermethode: rietbranden.

Waar rook is, is vuur
Stankoverlast door brandend rietafval. Geen alledaagse gebeurtenis voor de inwoners van Sneek en dus kwamen er gisteren tientallen meldingen binnen bij brandweer en politie. “Half Sneek staat blauw van de rook”, stond te lezen op Twitter. Waar rook is, is vuur en in de loop van de ochtend werd duidelijk dat deze ongemakken uit onze rietlanden bij Sneek afkomstig waren. Op dat moment waren we bezig om oud riet te verbranden. De wind draaide in de ochtend van pal zuid naar zuidoost. Die subtiele verandering liet de rook niet langs Sneek gaan, maar juist over de Friese Elfstedenstad. Lastig voor bewoners en pech voor ons.

Rietmaaien en periodiek rietbranden is een vertrouwd beeld in de laagveengebieden van NW-Overijssel en Friesland. Toen ik nog in de Rottige Meente werkte, hoorde ik elk jaar in januari en februari het ratelende geluid van tractoren. Dan wist ik dat de rietsnijders waren begonnen met maaien. De eerste dagen gebeurde dit vrijwel onzichtbaar in het hoge riet. Na een week of twee was het meeste riet eraf en zag je piramidevormige schoven op de bruine rietstoppels verschijnen. Daarna volgde het meer verfijnde werk. Riet uitkammen, ontdoen van oude stengels, bladeren en andere plantenresten en ten slotte opbinden. Wat niet bruikbaar was verzamelde men op kleine hopen aan de rand van het rietland, om het vervolgens gecontroleerd in de fik te steken. Een eeuwenoude klus dat van vader op zoon werd doorgegeven.

Bewoners van Nijetrijne, Spanga, Kalenberg of Ossenzijl weten het: met februari/maart op de kalender is het de tijd om rietafval te verbranden. Dat zie je en ruik je. Je kunt er als het ware niet omheen. Afvoeren van rietresten is lastig door de drassige ondergrond, dus is branden vaak de enige oplossing. De rook verspreid zich over een groot gebied en er hangt een branderige geur in de lucht, soms een aantal dagen lang. In dat geval is het deuren en ramen zoveel mogelijk dicht en even geen was buiten hangen. De bevolking is er min of meer aan gewend. En rietsnijders houden hier rekening mee. Men brandt alleen bij een gunstige windrichting en droog weer. Bij weinig wind kun je s-ochtends langgerekte rookslierten in de lucht zien hangen, zoals vanochtend toen ik vanuit de Kop van Overijssel naar mijn kantoor in Joure reed.

Verbossen
Rietmaaien en -branden is een noodzakelijke maatregel. Zonder beheer verbost een rietperceel na een aantal jaren. Voor de rietsnijders levert deze actie in de winter vitaal riet op, voor ons juist veel rietvogels in de zomer. Win-win dus. Op plekken met overjarig of oud riet voeren wij zelf het beheer uit, zoals op verschillende plekken in het Sneekermeergebied. Meestal duurt dit een aantal dagen. Haast is geboden. Met de februariwarmte van de afgelopen dagen komen de eerste rietvogels weer terug. Binnenkort is het in de rietlanden van het Potskar, Akmarijp en Grutte Brekken weer een kakofonie van vogelgeluiden. En zodra rietzanger, rietgors, blauwborst en kleine karekiet weer zingen, is één ding zeker: de was kan weer buiten hangen!

Boswachter Henk-Jan van der Veen