Langs de Waddenkust en de randen van het wad spoelt veel plastic aan. Boswachters en vrijwilligers ruimen jaarlijks vele tonnen op. Deze week start Rijkswaterstaat met een onderzoek naar plastic afval en Staatsbosbeheer is een van de organisaties die hieraan meewerkt. Op onder meer Zuiderduintjes bij Rottummeroog willen de onderzoekers meer inzicht te krijgen in de hoeveelheid en gevolgen van deze ‘Plastic soep’.

Onlangs liep ik in Harlingen nabij de veerterminal en stond even stil bij een kleine sloot aan de rand van de stad. Bij een sluisje had zich een grote hoeveelheid drijfvuil verzameld. Tot mijn verbazing zag ik tussen de plantenresten veel flesjes en plastic zakken drijven. Zoveel had ik hier niet verwacht. Langs de Waddenkust, zoals op de pier van Holwerd en de aangrenzende zeedijk, is het een ander verhaal. Daar vinden we jaarlijks grote hoeveelheden plastic vuil, vooral flesjes, bekertjes en plastic zakken op de dijk, de kwelder en tussen de basaltblokken op de pier.

Goede samenwerking
Sinds vorig jaar ben ik nauw betrokken ben bij de Plastic Soep problematiek in de Waddenzee. Samen met Rijkswaterstaat en de Waddenunit werken we samen aan een plasticvrije Waddenzee. We brengen we de hoeveelheden plastic afval in kaart en kijken we naar mogelijkheden om dit te beteugelen. De samenwerking verloopt goed en is ook nodig, want het plastic afval is een jaarlijks terugkerend probleem. Gelukkig doen we dit niet alleen. Langs de Noordzee en de Waddenkust zijn vele vrijwilligers actief met opruimacties. Dankzij hen weten we dat er per jaar vele tonnen plastic aanspoelt en dat een deel daarvan in de magen belandt van vissen en vogels.

Wetenschappelijk onderzoek
Afgelopen woensdag was er sprake van een mijlpaal. Deze dag vertrok een groep onderzoekers met de boot van de Waddenunit naar Zuiderduintjes, een wadplaat nabij Rottummeroog. Rijkswaterstaat doet de komende tijd onderzoek naar plastic afval in de Waddenzee. Floris van Bentum is namens Rijkswaterstaat projectleider. ‘Op deze plek komen nauwelijks mensen en dat maakt dit gebied uitermate geschikt voor een dergelijk onderzoek. De natuurlijke dynamiek van de Waddenzee zorgt voor de aanvoer van zwerfafval, zonder invloed van mensen. Hierdoor krijgt men een ongestoord beeld van wat er zoal aanspoelt’, aldus Floris. Men kijkt niet alleen naar de hoeveelheid plastic afval, maar ook het type afval. Zo zal het onderzoek ook meer inzicht geven in de mogelijke herkomst van het plastic.

Aan het eind van de middag was de eerste meting afgerond en sprak ik Arjen Dijkstra van de Waddenunit en Elisa Bravo van Bureau Waardenburg voor een eerste impressie. Arjen vaart namens de Waddenunit al vele jaren op de Waddenzee en ziet iedere dag de gevolgen van plastic afval. Hij kijkt met voldoening terug op de eerste onderzoeksdag. ‘De tocht over de Waddenzee was bijzonder vanwege de ijsgang. Dat maak je niet vaak zo mee zo laat in het seizoen. Op de wadplaat is het vervolgens wachten op laagwater. Dat is het moment waarop alle vogels zich over het wad hebben verspreidt en wij het onderzoek kunnen starten’, aldus Arjen.

Dode scholekster
Elisa is bioloog en mede-initiatiefneemster van dit onderzoek. ‘We werken volgens de OSPAR-methode. Over een kilometer noteren we alle aanwezige plastic voorwerpen van 50 centimeter en groter. Binnen dit proefvlak meten we tevens over 100 meter lengte alle plastic voorwerpen die kleiner zijn dan 50 centimeter. We hebben verschillende plastic materialen gevonden, allen waren de hoeveelheden minder dan verwacht. Ik vermoed dat de ijsgang van de afgelopen dagen hier invloed op heeft gehad. Wel vonden we een dode scholekster die vastzat in plastic afval. Voor ons een bevestiging dit onderzoek noodzakelijk en zinvol is’.

Binnenkort en komende zomer gaat het onderzoek verder. Dan doen we metingen op het eiland Griend en de Steenplaat bij Vlieland. Hopelijk krijg ik de kans om mee te kunnen tellen. Het zal er in ieder geval een stuk warmer zijn dan woensdag. Mijn korte broek ligt inmiddels klaar..

Boswachter Henk-Jan van der Veen

Foto’s: Arjen Dijkstra en Elisa Bravo