Oudemirdum – Twee weken geleden was ik in Amsterdam, in Oud-Zuid nabij het Vondelpark. Een buurt met smalle straten, oude panden en ook veel groen voor en achter de huizen. Tussen de zingende merels door was het geluid van tientallen halsbandparkieten te horen. Voor Amsterdamse begrippen een gewone stadsvogel, maar eigenlijk een exoot. De halsbandparkiet is een van de vele honderden uitheemse soorten die bedoeld of onbedoeld zijn verwilderd, uitgezet of door ingrijpen van de mens hier terecht zijn gekomen. Afgelopen week stonden deze planten en dieren centraal in de Week van de Invasieve Exoot’.

Gedumpt als overtollige tuin- of aquariumplant
Dit evenement is bedoeld om aandacht te vragen voor exotische planten en dieren. Dat is hard nodig, want veel mensen kennen onvoldoende de schadelijke gevolgen die exoten hebben op de natuur. Exoten vind je overal. Wie een wandeling in een park of bos maakt, loopt grote kans om bonte dovenetel, reuzenbalsemien, japanse duizendknoop en perzische berenklauw tegen te komen. Ook grote waternavel, kroosvaren en parelvederkruid zijn tegenwoordig algemeen voorkomende waterplanten in sloten, dorps-, stadsvijvers. Veel van deze soorten zijn ooit gedumpt als overtollige tuinplant of bij het reinigen van het aquarium in het water gegooid. Rondom Jubbega bijvoorbeeld zie je grote waternavel massaal groeien in kanalen. De plant kan in korte tijd het wateroppervlak bedekken en door zijn enorme groeikracht de inheemse soorten verdringen. Elk jaar moet het Waterschap extra onderhoudskosten maken om verdere verspreiding tegen van de soort tegen te gaan.

Verdringen van inheemse soorten
Ook wij hebben last van invasieve soorten in onze terreinen. Een voorbeeld is de reuzenbalsemien die 15 jaar geleden vanuit aanliggende tuinen zich heeft verspreid langs een aantal wandelpaden in de Rottige Meente. Twee jaar geleden zag ik dat de plant inmiddels een rietland volledig heeft overgroeid. En daar blijft het niet bij. Op steeds meer plekken komen we soorten tegen die er van nature niet thuis horen, zoals de japanse duizendknoop en de bonte dovenetel in Bos Elfbergen en de watergrassula in Libellenreservaat de Wyldemerk. Deze planten nemen de plaats in van de kwetsbaardere inheemse flora. We zetten vrijwilligers in om bijvoorbeeld de duizendknoop op te ruimen.

Visexcursie met verrassende vangst
Collega-boswachter Durk Venema organiseerde tijdens De ‘Week van de Invasieve Exoot’ een visexcursie in samenwerking met de Vissenwerkgroep Fryslân. Hij wilde weten of er behalve invasieve planten ook nog andere uitheemse soorten in onze terreinen voorkwamen, zoals vissen, kreeften en schelpdieren. In het gebied tussen Sondel en Lemmer zocht men een aantal sloten uit en struinden met vangkooien en schepnetten langs een aantal slootoevers. We kunnen gerust spreken van een verrassend resultaat. In totaal werden 19 soorten vissen gevangen, waaronder een flink aantal nieuwe exoten voor Friesland. Wat te denken bijvoorbeeld van de roofblei, de marmergrondel, de zwartbekgrondel en de pontische stroomgrondel. Het zijn soorten die je normaal niet tegenkomt vanwege hun verborgen levenswijze, maar door gericht te vissen tevoorschijn komen. Het lijkt er sterk op dat deze exotische waterdieren behoorlijk in aantal toenemen. Wat de gevolgen zijn voor de inheemse soorten is nog nietvoldoende duidelijk.

Boswachter Henk-Jan van der Veen