Bij de Bomenstichting? Nou, niet helemaal deze keer. Ik ben niet met iemand van de club op pad, maar ik struinde wat op de site. Daar vind je ook het gedigitaliseerde Bomennieuws en dat is toch een soort schatkamer. Ik stuitte op een kort artikel uit 1997 over De Boom Die Alles Zag. Dat gaat over de grauwe abeel die de Bijlmerramp overleefde en een trefpunt werd voor buurtbewoners die er konden rouwen of hun verhaal vertellen, een plek om foto's en bloemen naartoe te brengen. Ik zocht meer informatie op over de boom en besloot te gaan kijken.

Net als bij 9/11 weet ik nog waar ik was toen ik het nieuws van de Bijlmerramp hoorde: op mijn studentenkamer. De radio-uitzending werd onderbroken voor een extra nieuwsbulletin. Vroeg in de avond van die vierde oktober 1992 was een Boeing 747 neergestort op de flats Groeneveen en Klein-Kruitberg. Ik had toen geen televisie en de beelden van leed en schade zag ik de dagen erna pas. Ook het gezicht van koningin Beatrix die het rampgebied bezocht vergeet ik nooit meer: in totale verbijstering had ze een hand voor haar mond geslagen. En er was het heldenverhaal van Pa Sem die een jongetje uit de vuurzee had gered en daar zelf gewond bij raakte.
Verder kende ik de Bijlmer niet: je zag de honingraatflats vanuit de trein op weg naar Amsterdam Centraal, in de wijk zelf kwam ik nooit. Het enige dat ik wist is dat er sinds 1975 veel Surinamers woonden en later ook mensen uit alle delen van de wereld.

Ik ga op weg naar de Bijlmer (slechts een kwartier vanaf Utrecht, zo dichtbij is het). Van het station naar De Boom Die Alles Zag is een eind lopen, geen moeilijke route maar ik check toch maar even Google Maps. Een vrouw die ziet dat ik wat zoekende ben, wijst me de weg en zegt: ‘Ik weet het nog. Het vliegtuig kwam over mijn huis en toen was er vuur.’ Later op het monument bij de boom zie ik meer van dit soort teksten; kort maar er klinkt heel veel in door. Eerst vergis ik me nog even. Er staat, voor je bij de gedenkplaats zelf bent een grote boom, ook een grauwe abeel. En die is bijzonder. Hij lijkt je van ver te wenken, alsof hij je met open armen opwacht. Zou dit ook een overlever zijn? En dan is er de plaat met daarop alle namen van de mensen die omkwamen en daarachter staat De Boom Die Alles Zag.

Vooral bij jonge grauwe abelen heeft de bast een tekening die wel aan ogen doet denken, dus de naam voor dit exemplaar is extra passend. Al heeft hij nu door zijn groei een ander gezicht dan dertig jaar geleden. Sinds die tijd maakte De Boom Die Alles Zag veel mee. Hij bleef dan wel staan toen andere gerooid werden -dat gebeurde in het kader van de bodemsanering die noodzakelijk was omdat kerosine en olie weggelekt waren. Maar hij raakte toch een deel van de wortelkluit kwijt en kreeg vooral zand om in te groeien, wat te schraal is en te weinig water vasthoudt. Het gevolg was dat hij scheefzakte. Met tuien werd hij aan bomen in de omgeving vastgezet zodat hij niet zou omwaaien.   In 2013 volgde een boomtrekproef, waarbij met een lier kracht wordt uitgeoefend. Op de stam en de stamvoet wordt dan gemeten wat de boom aankan. Uit voorzorg is toen zijn kruin verkleind. Vier jaar later volgde nog een operatie. Toen kreeg hij goede grond en werd met een krattensysteem voorkomen dat de bodem te zeer verdicht. Zijn wortels krijgen sindsdien voldoende lucht, water en voedingsstoffen. In 2021 is besloten de tuien wat te laten vieren, maar voor de zekerheid zijn ze er nog steeds.

Tot slot iets dat moeilijk onder woorden te brengen is, alleen al omdat ik geen direct betrokkene ben en niet voor anderen wil spreken. Maar deze plek werkt. Ik was ook ooit bij het 9/11 memorial waar eveneens een Survival Tree staat. Maar wat daar enorm domineert zijn de peilloze waterbakken op de plekken waar de Twin Towers stonden. Dat monument gaat over het eeuwig onbevattelijke van het gebeuren maar er is geen troost. Die is er in de Bijlmer wel.

Voor deze post maakte ik gebruik van een artikel van Ivo Lute, adviseur monitoring en inspectie bomen bij de gemeente Amsterdam.
Het monument ter herdenking van de slachtoffers bevat meer onderdelen, zo zijn er ook kersenbomen en een lindenlaan. Iedereen kan er naartoe. Met respect, maar dat spreekt vanzelf.
Niet gebruikt in deze post, wel een aanrader om meer over de Bijlmer te leren: het voorwoord dat Mitchell Esajas schreef voor Smibologie vol.1 van Prof. Soortkill (2023). NMP