Foto J. van der Lei

Misschien is dit wel de meest gestelde vraag van de afgelopen tijd. Iedereen lijkt het te willen weten als ze met de boswachter in gesprek zijn. Of ik de wolf al heb gezien? Wanneer mijn antwoord dan is: ‘nee, ik heb een wolf hier nog niet gezien’, is iedereen verbaasd. Hoe het kan dat de boswachter de wolf nog niet heeft gezien, is misschien wel simpeler dan het lijkt. De kans dat je hem in het bos tegenkomt, is eigenlijk niet zo heel groot. Die kans is veel groter in het open landschap waar ook de meeste meldingen vandaan komen, zeker nu de maïs en aardappels weer van het veld zijn en het gras kort de winter ingaat. Maar sinds kort kan ook ik antwoorden: ‘Ja, ik heb hier ook een wolf gezien.’

Muizen vangen

Het is rond half 12 als de telefoon gaat; mijn collega belt. Samen met de stagiaire staat mijn collega te kijken naar een wolf in een open veld langs een doorgaande weg. ‘Als je ‘m wilt zien dan moet je nu deze kant op komen.’ Ik pak snel de verrekijker en spring in de auto. Bij aankomst zet ik de auto neer en zie een prachtig dier struinen in het mooie landschap. De wolf is langere tijd goed te zien en ook nog eens best dichtbij. Hij loopt door het veld met zijn neus en oren naar beneden gericht. Ineens staat hij stil, houdt zijn kop scheef, maakt plots een sprong en duikt in het gras. Mis! Even verderop waagt het nog een poging: weer mis! Dit grote roofdier is, haast zoals een vos het doet, ongestoord muizen aan het vangen.

Belangstelling voor de wolf

En al kijkend naar dit schouwspel, merk ik op dat steeds meer mensen zich om ons heen verzamelen. Wij zijn zeker niet de enigen die hebben vernomen dat één van de wolvenwelpen zich laat zien in dit open veld. De weg raakt voller met auto’s, mensen stappen uit en staan al wijzend te kijken. De één met een camera, de ander met een verrekijker en weer een ander aanschouwt het met het blote oog. Deze eerste ontmoeting met dit zoogdier had ik mij misschien toch anders voorgesteld. Meer alleen op een veld, elkaar observerend. Zo’n stil moment van bezinning, verwondering als je elkaar aankijkt. Wellicht een ontmoeting zoals met een ree, iets wat ik al vaak heb mee mogen maken.

Toch vind ik dit treffen bijzonder. Ik kijk om mij heen en zie mensen met een lach op hun gezicht zichtbaar genietend het beeld in zich opnemen. Ik zie of hoor geen angst of agressie, iets wat ik in de media veelvuldig zie wanneer het over dit dier gaat. Al begrijp ik dat niet alle situaties met elkaar te vergelijken zijn en dat dit voor een deel van de aanwezigen geen spontane ontmoeting is, maar een reactie op tips of meldingen die werden gedeeld. Door onze aanwezigheid zie je dat men even stil gaat staan bij wat er gebeurt en komen er vragen als ‘Wat is die wolf eigenlijk aan het doen?’ en ‘Is dit normaal gedrag?’.

‘Normaal’ gedrag?

Begrijpelijke vragen. Wanneer de (sociale) media berichten over de wolf, gaat dit regelmatig over de slachtpartijen die hij aanricht bij bijvoorbeeld schapen. Dit verdrietige tafereel zorgt voor veel leed bij families in de omgeving. Andersoortige berichten over zijn gedrag lees ik wat minder of wellicht is mijn algoritme al zo ingericht. Het vangen van bijvoorbeeld een muis of haas is heel normaal. Dit soort kleine dieren maakt zelfs een groot deel uit van het dieet van de wolf. Al kan ik mij voorstellen dat het er wat ‘knullig’ uitziet, zoals een aanwezige het omschreef, als een dier van dit formaat hierop jacht maakt. Dat zijn smaak divers is, zien wij ook terug in de ontlasting. Zo zijn in wolvendrollen ook wel bessen en kevers teruggevonden.

Gepaste afstand

Aan de vacht van deze wolf is te zien dat het een welp van dit jaar is. Bij welpen gaat de puppyvacht gelijk over naar wintervacht, terwijl de ouders nog langere tijd met een wat dunnere zomervacht rondlopen. Ik zie dat dit jonge dier zich niets aantrekt van het menselijk gedrag om zich heen. Hij lijkt nogal onverschillig en is druk met jagen, af en toe alert op zijn omgeving en blijft op gepaste afstand van de mensen.

De ontmoeting hier en het zien van al die mensen om mij heen die met mij het dier aanschouwen, brengen mij terug naar mijn vakantie in Yellowstone National Park 14 jaar geleden. Zodra daar een beer, wolf of bizon dichtbij een weg of dorp aan het rondhangen was, werd er gelijk over de portofoons van de park rangers een waarschuwing verstuurd. Een vrijwilliger is dan snel ter plaatse en regelt dat fotografen op gepaste afstand blijven en dat er niets wordt geroepen of wordt gegooid aan steentjes of voer om maar het perfecte plaatje te krijgen. Zo proberen ze daar te waarborgen dat het dier zijn natuurlijke gedrag kan vertonen en niet het gedrag dat hij laat zien als reactie op onverwacht gedrag van de mens.

Hierin zit wel een stukje van mijn angst in de huidige situatie hier. Op wildcamera’s zien we in de nacht opvallende activiteiten in het bos. Daarnaast wordt het de afgelopen dagen steeds drukker bij de zichtplek van de wolf. Naast de fotografen en andere nieuwsgierige passanten zijn er ook die het terrein met rammelende bakjes op lopen of op een andere manier proberen de aandacht te trekken van de wolf. Dit zijn activiteiten die wij als Staatsbosbeheer betreuren en die ook zeker het natuurlijk gedrag van de wolf kunnen beïnvloeden. Kunnen wij de afstand bewaren? Zodat de wolf ongestoord muizen kan vangen en dat de wolf niet een besluit moet nemen op basis van ons handelen, als reactie op ons gedrag.

Angst voor de wolf

Zelf voel ik geen angst voor de wolf. Naar mijn idee hoeft dat ook niet. Toch snap ik dat er mensen zijn die er anders in staan, de angst wel voelen. Ieder mens is anders en kijkt naar iets door zijn eigen bril, zoals ik ook beschreven heb in mijn vorige blog. Dit wordt bijvoorbeeld gevoed door eigen ervaringen (uit het verleden), door verhalen van naasten en berichten uit de media. Ik begrijp dus heel goed dat niet iedereen hetzelfde denkt of gaat denken. Zo is de een bang voor spinnen of voor de tandarts, een ander is bang om te vliegen of voor kleine ruimtes.

In het geval van de spin kan ik nog zo mooi en met alle beste bedoelingen vertellen dat de spin je niets doet, dat ze niet zomaar opeens in je nek springt of je gaat bijten. Dat ze helpt door de muggen uit je kamer te vangen en dus ook nuttig is. Leuk verhaal denk je dan, maar als je echt bang bent voor spinnen verandert het gevoel door deze informatie niet ineens…

We zullen nooit allen ergens hetzelfde over denken, dus ook niet over de wolf. In de media en op de sociale media kom ik wel berichten tegen over dit dier en hoop dat iedereen niet alles gelooft wat geschreven staat. De meest spannende en soms fantasierijke berichten zijn er soms te vinden op zowel de pro- als antiwolfpagina’s. En móet je wel kiezen tussen voor of tegen? Het gevoel dat ik tegenwoordig op meer plekken en over meer vraagstukken krijg. Is er altijd alleen zwart of wit?

Knoop in mijn maag

Zelf woon ik praktisch in het bos, in een dorp waar de wolf regelmatig aanwezig is en wordt gespot. Ik ben vader van twee jonge kinderen en draag zorg voor onze schapen, kippen en paarden. In tegenstelling tot mijn buren heb ik de wolf hier nog nooit zien lopen, maar ik weet dus wel dat hij hier komt. Natuurlijk loop ik geregeld met een knoop in mijn maag ’s ochtends naar de wei, maar in alle eerlijkheid voelde ik zo’n knoop 10 jaar geleden ook al op weg naar de kippen, hopend dat de marter of vos die nacht niet op bezoek was geweest.

Ik laat het los in het gevoel dat ik er alles aan gedaan heb door de rasters aan te passen en het regelmatig te controleren. Er bestaat altijd een kans dat ik iets ga aantreffen wat niemand hoopt aan te treffen. Ik heb voor mijzelf besloten met dat stukje te leren leven en het los te laten of er anders mee te stoppen. Dat is mijn manier om er mee om te gaan en zo heeft iedereen een eigen kijk en manier op dit onderwerp.

Een gedeeld leefgebied

Al zouden we vanaf morgen de jacht openen of ze allemaal vangen en elders uitzetten, de kans dat de wolf weer uit ons landschap verdwijnt, is vrij klein. De landsgrenzen zijn niet dicht, ze kunnen vrij  heen en weer wandelen. Wanneer de huidige roedel in dit gebied verdwijnt, zullen anderen ruiken dat dit stuk territorium beschikbaar is. Zo zal  hier een nieuwe wolf zich kunnen gaan vestigen.

Natuurlijk is er een kans dat een individuele wolf onnatuurlijk gedrag vertoont, maar de kans is er ook dat je met de auto iemand aanrijdt of bijvoorbeeld door je eigen hond gebeten wordt. Toch verkopen we de auto niet en doen we onze trouwe viervoeter niet de deur uit. Omdat we er niet over nadenken of wellicht omdat we een manier hebben gevonden om met deze kansberekening/angst om te gaan? De kunst is wat mij betreft om je niet in de greep van angst te laten houden al begrijp ik uiteraard wel dat het soms makkelijker gezegd dan gedaan is.

Zowel de mens als de wolf, evenals alle andere dieren die dit mooie gebied herbergt, leven hier. Dat we als mensen onderling niet allemaal hetzelfde denken is niet erg. Ik denk dat we elkaar daar juist mee versterken. Het belangrijkste vind ik om met elkaar op een respectvolle manier het gesprek te blijven voeren, elkaar te horen, van elkaar te leren of zelfs nader tot elkaar te komen. Het natuurlijke gedrag van de moderne mens te vertonen dus. Neem eens de tijd woorden te overdenken en iets te laten rusten. Hopelijk vinden we dan met elkaar een mooie, wellicht ‘passende’ manier om samen te leven.