Een eekhoorn heeft iets eetbaars gevonden. Naast zaden eten ze ook wel insectenlarven, paddenstoelen en vogeleieren.

Als boswachter krijg je regelmatig de ‘hoe-gaat-het-met-vraag’. En zonder het antwoord af te wachten, geeft de vragensteller zelf vaak de uitslag van zijn bevindingen. Er zijn meestal veel of juist weinig van een bepaalde dier- of plantensoort. Hoe het werkelijk gaat met de populatie van een bepaalde diersoort, is een stuk minder eenvoudiger te achterhalen. Neem bijvoorbeeld de eekhoorn...

De eekhoorn (Sciurus vulgaris oftewel ‘gewone schaduwstaart’) is een bekende verschijning in het Drents-Friese Wold. Maar hoe het met eekhoornpopulatie gaat weten we niet zo goed. De eekhoorn, of Europese rode eekhoorn zoals je hem officieel moet noemen, is een van de weinige dagactieve zoogdieren en staat te boek als algemeen. De eekhoornwaarnemingen die in afgelopen tien jaar zijn ingevoerd op www.waarneming.nl laten zien dat dat ze in vrijwel alle beboste delen van het Drents-Friese Wold voorkomen. Alleen van de zuidoostelijke hoek van het Dieverzand ontbreken waarnemingen.

Dat wil echter niet zeggen dat ze daar niet voor komen. Of een soort al dan niet op de kaart is gezet, heeft vaak ook te maken of iemand de moeite neemt om een waarneming in te voeren. Al die losse waarnemingen zeggen vervolgens wel iets over de verspreiding, maar je kunt er meestal geen dichtheden of trend uit afleiden. Oftewel, je kunt niet zeggen of de eekhoorn toe of afneemt. Vaak is er namelijk ook sprake van een zogenaamd waarnemerseffect. Hoe meer mensen aan natuurstudie doen, hoe meer er wordt gezien, hoe meer waarnemingen er worden ingevoerd.

Voor het bepalen van een trend moet je werken met een vaste onderzoeksmethode in een vast gebied. Vervolgens moet je dat het liefst zo lang mogelijk volhouden. Dit soort gegevens worden voor de eekhoorn verzameld tijdens de gestandaardiseerde broedvogelkarteringen van SOVON. Vogeltellers noteren tijdens hun vogelrondes ook dagactieve zoogdieren zoals haas en eekhoorn. Uit die gegevens blijkt dat in loofbossen de eekhoornpopulatie in de afgelopen twintig jaar stabiel is, maar in naaldbossen een matige afname laat zien. (Bron: Telganger oktober 2020, Zoogdiervereniging).

Omvorming

In het Drents-Friese Wold werken we aan de omvorming van naaldbossen naar meer gemengd bos. Nu lijken de eekhoorns zich nog vooral op te houden in de bosdelen waar fijnspar staat. De kegels van fijnspar lijken bij eekhoorns favoriet omdat er naar verhouding meer zaad in één kegel zit en ze er per kegel meer energie uit kunnen halen dan bij bijvoorbeeld een sitkaspar. Beukennootjes, eikels en hazelnoten leveren naar verhouding nog meer energie. Ter vergelijking, een hazelnoot levert net zo veel energie als een fijnsparkegel. Een hazelnoot heeft een eekhoorn in een handomdraai weggewerkt, aan een sparrenkegel zit hij wel even te knagen. Bovendien gaan er veel van die priegelkleine zaadjes verloren waardoor het ook minder efficiënt is.

Nu een groot deel van de fijnsparren in het Drents-Friese Wold sterft door droogte en kevervraat, is het  afwachten welke voedselbronnen eekhoorns weten aan te boren. Het duurt wel even voordat er ter vervanging voldoende zaaddragende loofbomen staan en waarschijnlijk schakelt de eekhoorn daarom over op kegels van bijvoorbeeld douglas of grove den. Die leveren weliswaar nog geen derde van de energie van een fijnsparkegel, maar ze moeten wat.

Hoe het met de eekhoorn in het Drents-Friese Wold gaat is al met al lastig te zeggen. Dat hij regelmatig gezien wordt op campings of aan de randen van het gebied waar vogels worden gevoerd, zegt niet zoveel over de ontwikkelingen in de populatie. We blijven als boswachters hoe dan ook dit prachtige dier met veel belangstelling volgen, helemaal nu het fijnsparbos in het Drents-Friese Wold een stevige verandering zal ondergaan.