Een mannetje tapuit van vorig jaar.

Terwijl de tapuiten net beginnen met broeden, vliegen de eerste jonge boomleeuweriken op Aekingerzand bijna uit. Overal in het gebied liggen nu nauwelijks beschermde nestjes op de grond, maar dankzij de nieuwe bebording en intensieve bescherming en voorlichting gaat het de goede kant op met deze kwetsbare grondbroeders.

‘Alles van waarde is weerloos’, is een veel aangehaalde dichtregel van Lucebert. En als je naar een nestje jonge boomleeuweriken kijkt, kun je het idee krijgen dat de regel daarover gaat. Nauwelijks beschermd door een polletje buntgras of heide vlechten ze een kommetje van gras op de grond. Soms ligt het nestje op niet meer dan een paar meter van een wandelpad. Aan bezoekers vragen we om daarom niet van de gemarkeerde routes te gaan. Honden zijn in de periode van 1 maart tot 1 september niet toegestaan.

Even verderop heeft een eerste paartje tapuiten een vroeg nest. Verborgen onder een vermolmde boomstobbe hebben ze een ruimte gevonden waar het vrouwtje de eitjes kan uitbroeden. De tapuit is een zeldzame broedvogel in Nederland geworden en de Kale Duinen is het enige gebied in het binnenland waar nog een redelijk aantal tot broeden komt. De afgelopen jaren kwamen door verstoring en vertrapping echter veel jongen niet groot of werden de vogels tijdens het broeden vroegtijdig verstoord.

Om die verstoring en vertrapping van de nestjes te voorkomen zijn Staatsbosbeheer en Vogelbescherming, gesteund door de provincies Drenthe en Fryslân, al een tijdje bezig met een beschermingsprogramma. Het Aekingerzand is vanwege de stuifzandvlakte en mooie vergezichten erg populair bij wandelaars en andere recreanten. Doordat er ook schapen lopen ontstaan overal nieuwe paadjes die vervolgens weer door mensen worden gebruikt. Funest voor de rust en het broedsucces van tapuit en boomleeuwerik.

Verstoring

Een verstoring die we veel zien is dat mensen uitgebreid gaan picknicken op de mooie locaties langs het pad. Begrijpelijk, maar onbewust gaan ze regelmatig vlakbij een nest zitten waardoor vogelouders niet naar het nest durven om te voeren. Als dat meerdere keren op een dag gebeurt, ontstaat er onnodig stress bij de ouders en kunnen de jongen verhongeren. Daarom vragen we aan mensen om een picknickbank uit te zoeken voor een rustmoment in plaats van dat mooie duintopje.

Om het oppervlak aan geschikt broedgebied te vergroten, is Staatsbosbeheer in samenwerking met onderzoeker Stef Waasdorp vorig jaar begonnen met het afsluiten van de kwetsbare begroeide delen van de Kale Duinen. Dat bleek goed te helpen want het aantal broedparen was navenant hoger dan in andere jaren. Dit jaar hebben we de tijdelijke bordjes vervangen door bordjes met de tekst Vogelrustgebied. De zandvlakte is nog steeds toegankelijk voor het publiek, net als de doorsteek naar de uitkijktoren en de gemarkeerde wandelroutes.

Hiermee lijken we een goede mix gevonden te hebben tussen het gebied beleefbaar houden voor recreanten en bescherming van de kwetsbare broedvogels. Omdat de maatregelen relatief nieuw zijn, zijn we veel in het gebied om voorlichting te geven. Gelukkig vinden de meeste mensen het geen probleem om wat in te schikken en daardoor de vogels meer rust en ruimte te gunnen. En zeg nu zelf, zo’n tapuit is een parel om te zien. Bovendien krijg je al die andere soorten, zoals kneu, putter en veldleeuwerik, die nu ook meer rust en ruimte hebben er gratis bij.