De Vlaamse Gaai (foto: Mark van Els)

Marten van Dijken heeft een bijzondere blik op de natuur. Vanuit het Staatsbosbeheerkantoor in de Drentsche Aa, vanuit zijn tuinkamer aan de Beilerstraat in Assen of vanuit zijn hut in een boomgaard net buiten de stad deelt hij dit graag met jou. Tijdens de nieuwjaarsbijeenkomst van Staatsbosbeheer mocht Marten de prijs uitreiken voor de Beste boswachter van Nederland. Wie het is, zal je verbazen…

Het zijn de eind zestiger jaren. Ergens bij Oosthalen, het bos. Met ál die bomen keurig op een rij. Vroeger als kind dacht ik, zal de boswachter dat allemaal zelf hebben geplant? En zal zijn vrouw hem ook hebben geholpen? De boswachtersvrouw. Zó keurig, zó onberispelijk op een rijtje, hoe zal hij dat hebben uitgemeten, zal hij een lijn hebben gespannen, een touw? En waar haalde hij dan het plantgoed vandaan?

Zo`n boswachter van vroeger, die met het groene hoedje met het blauw veertje, een verrekijker om de nek en een schietgeweer over zijn schouder. Het zou evengoed óók de jager zijn geweest.

We zijn inmiddels vele jaren later en heb ik het begrepen hoe het zit. Een tijdje geleden heb ik mijn verjaardag gevierd. Er waren ook 3 boswachters op het feest, één vrouw en twee mannen, een gelukkig redelijke afspiegeling van het nu, in tegenstelling tot het aloude mannenwereldje, wat Staatsbosbeheer was. Dat de boswachtersvrouw zich inmiddels, eindelijk, kan meten met de boswachtersman, is meer dan mooi.

Er zijn trouwen heel wat soorten boswachters bij gekomen. Soms denk ik wel eens, het lijkt wel of iedereen boswachter is.

De televisieboswachter, de wandelcoachboswachter, praatprogrammaboswachter, freelanceboswachter, mooie boswachter, ja lelijke zijn er ook, instroomboswachters, zorgboswachter. De onzichtbare boswachters, die zijn zo onzichtbaar dat je ze met een batdetector nog niet kan vinden. Boswachter met een cowboyhoed, boswachter met een bandana.

Er is óók een soort buitencategorieboswachters, die zijn ónmisbaar in de natuur. Ze zijn vaak wat op de achtergrond, wat stilletjes, toch hoor je ze van verre al aankomen, met de tractor of met de kettingzaag.

Dan denk je, we zijn er wel, nou nog lang niet: de kantoorboswachters, vrijwillig boswachter, stadsboswachter. Alsof er een competitie is, de beste boswachter van het land te willen zijn.

En dan is er óók nog de categorie modelboswachters. Alsof ze uit een doosje komen. Zo`n doosje liggend naast de modelhuisjes vroeger voor je treintje , de boshuisjes als je een Duits treinlandschap nabootste, of een rijtjeshuis als de trein door een woonwijk ging. Deze modelboswachters zijn geen echte boswachter, maar ze zien er wel zo uit. Ze zijn meestal superaardig, geven gewenste antwoorden, én ze zijn het liefst in het groen gekleed, tot en met de sokken aan toe. Ik geloof dat ik er zelf eentje ben…

Er hipt een vogel door het bos. Een vogel die eruitziet als een heer. Deftig hippend over de grond. Het is een elegante verschijning, met veel blauw. Het bekende blauwe veertje vind je af en toe op het bospad. Het is een visionair, een vogel met een vooruitziende blik. Het is één van de belangrijkste vogels van het bos. Een vogel met voorliefde van elke natuurbeheerder van tegenwoordig: ‘streekeigen plantgoed’.

Om zich heen kijkend, verzamelt hij de opbrengst van het bos. Met zijn tong proeft hij eerst of de zaden en vruchten eetbaar zijn. Dan verzamelt hij ze in zijn keelzak, zijn krop. En is zijn keelzak vol, zoekt hij mooie verstopplekjes. En met zijn sterke snavel slingert hij mosjes steentjes en takjes opzij en maakt een holletje in de grond. Zorgvuldig legt hij een nootje of eikel in het gat en bedekt zijn vondst met aarde en mosjes Het zijn er honderden, het zijn er duizenden, stuk voor stuk, één voor één, in de holletjes gelegd. Met de komende winter in aantocht hoopt de slimme vogel zijn voorraad veilig te stellen.

Er is wel een maar… Met het geheugen van de vogel is het slecht gesteld. Maar liefst de helft van de verstopte voorraad vergeet hij. En dat, juist deze beperking, dit aangeboren hersenletsel, maakt deze vogel zo uniek. De eiken en beuken, Staatsbosbeheer, de Provinciale Landschappen, Natuurmonumenten en wij, we kunnen hem bedanken. De competitie, wie is de beste boswachter van het land, kan afgesloten worden. Inzendingen zijn niet meer nodig.

De Vlaamse Gaai heeft gewonnen, hij is de beste.
De beste boswachter van het land.