Marten van Dijken heeft een bijzondere blik op de natuur. Vanuit het Staatsbosbeheerkantoor in Balloo, vanuit zijn tuinkamer aan de Beilerstraat in Assen of vanuit zijn hut in een boomgaard net buiten de stad deelt hij dit graag met jou. Vandaag deel 3: we leven vandaag de dag in onzekere tijden, maar dat is zeker niet voor het eerst. Het Poepenhemeltje, een klein schansje net buiten Assen, getuigt nog van het rampjaar 1672.

Dit stukje begon totaal anders toen ik het een tijdje terug schreef. Niet wetend dat bij het verschijnen van dit blog Nederland, en de hele wereld, in grote onzekerheid zou verkeren. We zitten met elkaar in een situatie die bijna niet voor te stellen is. Het jaar 2020 zal de lesboeken ongetwijfeld in gaan als een rampjaar. Net als bijna drieënhalve eeuw, maar dan om heel andere redenen. Rampen waar je nu nog de sporen van kunt vinden, net buiten Assen.

Rampjaar

Het is 1672, en het is maar goed dat er nog geen tv was. Je wist van gekkigheid niet meer naar welke zender je moest kijken. Van alle kanten werd ons land aangevallen. In Drenthe zullen slechts enkelen op de hoogte zijn geweest dat de Engelsen vanuit het westen, de Fransen uit het zuiden en de Duitsers uit het oosten ons lieve deltalandje aanvielen. Ja later, veel later, hoorden of leerden we op school hoe de vork precies in de steel zat. Het volk was redeloos, de regering radeloos en het land reddeloos, zoals je vaak hoort zeggen over dit Rampjaar.

Poepen in Drenthe

Wij hier in Drenthe kregen te maken met de Duitsers uit de bisdommen Münster en Keulen. Zij werden ook wel de Poepen genoemd, zoals wij bij hen de kaaskoppen heten. Met een flink leger, de nodige kanonnen en schietgeweren trok de bisschop op vanuit de imposante stad Münster. Niet in pij en met mijter, maar naar alle waarschijnlijkheid zwaar geharnast. Hij sloeg tijdens zijn veldtocht zijn tenten op diverse plekken in de provincie op. Het was vast een schouwspel: een bont gezelschap met allerhande uniformen dat zwaar oorlogstuig op kleine wieltjes over de zandpaden trok. Dwars door moerassen en heidevelden, langs kleine dorpjes, waar de angstige dorpelingen huis en haard achterlieten en zich verscholen in de struiken.

Het bed van de Duitsers

Tussen Balloo en Assen, vlak bij Deurze, houdt de meute stil. Daar wordt een schansje opgeworpen. Dit schansje krijgt de schitterende naam Poepenhemeltje, vrij vertaald ‘het bed van de Duitser’. Aan de oostkant is het Poepenhemeltje bereikbaar via een knuppelpad vanaf de Drentsche Aa. Overigens is dit het verhaal vanuit de overleveringen. Anderen trekken deze lezing in twijfel. Er is nooit definitief uitsluitsel gegeven over wie gelijk heeft, maar ik ga graag even mee met het volksverhaal.

Want wie midden in het Poepenhemeltje staat, waant zich moeiteloos 300 jaar terug. En met je ogen op een spleetje, het liefst ‘s morgens vroeg met de optrekkende mist en de velden vol met dauw, als het stil is, zonder de last van de liederen van de stad, ontwaar je midden in het kleine schansje de contouren van een hoge tent en hoor je de bisschop snurken. Verscholen achter het wallichaam van de kleine schans turen gehelmde soldaten met hun musketten de drassige en weidse omgeving af op onraad. Bij de ingang houden naast de twee forse eiken twee even forse hellebaardiers met hun hellebaard trouw de wacht. En erbuiten in het bos, staan verscholen tussen hulst en vlier de kanonnen en zitten op boomstronken de soldaten rondom vuurtjes met kookpotten. Ze wachten op wat komen gaat, het is begin augustus 1672. In de verte ligt Groningen…