De wespendief

En wat heeft hij dan gestolen? Als je kuikens steelt ben je een kiekendief, maar als je wespen steelt ben je een wespendief.

Geen volwassen wespen natuurlijk maar wespenbroed. Dat is wat de wespendief doet. Weinig mensen kennen de wespendief. Misschien is dat omdat de wespendief vaak voor een buizerd wordt aangezien, terwijl hij in de meeste Nederlandse bossen voorkomt en ook broedt. De wespendief is herkenbaar aan de langere gebandeerde staart en zijn duifachtige kop. Makkelijk gezegd, maar in de vlucht wat lastig te zien.

Volgens Willem van Manen, die al meer dan 30 jaar onderzoek doet naar roofvogels in Drenthe, broeden er in Drenthe tussen de 40 en 50 paartjes. De buizerd broedt in veel grotere aantallen. In zijn jonge jaren klom Willem zonder hulpmiddelen als een soort aap de bomen in om territoria van roofvogels vast te stellen. Dat doet hij nu alleen nog met klimijzers, maar nog steeds heeft hij geen hoogtevrees. Dit jaar onderzoekt Willem hoeveel zeldzame broedvogels in het Hart van Drenthe voorkomen. Ik ben heel nieuwsgierig naar de resultaten daarvan.

Het menu van een wespendief

De wespendief begint veel later met broeden dan een buizerd. Zijn de jonge buizerds inmiddels uitgevlogen, de jonge wespendieven zitten nog als donzige pullen op het nest en worden inmiddels gevoerd met wespenlarven. Als de oudervogels aankomen vanuit Afrika in de eerste helft van mei, zijn wespenvolken nog te klein om van te leven. In die tijd leven wespendieven van zachte, malse kikkers en jonge vogels. De wespendief mijdt taaiere prooien, zoals zoogdieren en volwassen vogels. Pas vanaf ongeveer begin juni komen wespenlarven op het menu, maar zijn de raatjes nog steeds erg klein. Eind juni zijn de wespennesten groot genoeg om broed te “oogsten” en dat is precies het moment waarop de jongen uitkomen.

Wespennest geplunderd

Wespendieven zijn meesters in het vinden van wespennesten. Ze volgen daarbij de prooidragende wespen (wespen eten vliegjes en andere insecten, dus geen honing) naar hun nest, dat in veel gevallen in de grond zit. Ze beginnen niet te graven bij de ingang die de wespen gebruiken, maar direct op de plek waar het nest zit. Waarschijnlijk kunnen ze horen waar zich het nest bevindt. Is een deel van het nest blootgelegd, dan buigt de vogel zich voorover en trekt met de snavel de raten uit het gat. De vleugels houdt hij daarbij in een delta: hij steunt als het ware op zijn polsen om te voorkomen dat hij vast komt te zitten in het gat. De ziedende wespen proberen natuurlijk te steken, maar komen niet door de veren van de vogel heen. Vreemd genoeg staken ze hun aanval op zeker moment als op een onzichtbaar commando.

Overwinteren in Afrika

De wespendief brengt de raat naar het nest. Daar worden de wespenlarfjes uit de raat geplukt en aan de jongen gevoerd. De jonge wespendieven vliegen in augustus uit en trekken ongeveer twee weken na hun ouders naar Afrika om daar te overwinteren. Dit valt samen met het moment waarop de meeste wespenvolken zijn ingestort. Ook dassen graven trouwens vaak wespennesten uit om de larven te eten. Je zou bijna medelijden krijgen met die arme wespen met al die belagers.

Meer lezen?

Op het blog van december 2016 van het Drents Friese Wold staat een heel verslag over de wespendief en onderzoek.

Willem van Manen en Evert Thomas

Ook wespendieven voelen zich thuis in het Drents-Friese Wold