De eerste special van ROEG! in Polen is afgelopen zaterdag al op RTV Drenthe geweest. Benieuwd en best wel gespannen zat ik voor de TV. Mijn herinneringen zijn nog vers, maar hoe zou het er op TV uitzien en welke scenes zijn erin gekomen? Doel van onze reis: een kijkje nemen in een echt oerbos. En daarvoor moet je wel een stukje reizen. In Noordoost Polen ligt het laatste gemengde laaglandoerbos van Europa: Bialowieza, waar natuurlijke processen helemaal hun gang kunnen gaan. Mijn voorbereidingen bestonden uit het verlengen van mijn paspoort, veel lezen over het gebied en me verdiepen in de aanwezige flora en fauna.

Snelweg
Het ROEG-team bestond uit 5 personen: presentator Joris Barske, regisseur Jan Dijk, cameraman Peter, Polen-deskundige Hans en ik. Vanaf het vliegveld in Warschau was het nog drie uur rijden over een in aanbouw zijnde snelweg waar je U tegen zegt, met echt iedere honderd meter een lantaarnpaal. We reden ’s nachts maar voor mijn gevoel was 300 km van de route verlicht. Niet een eerste mooie indruk van Polen, ik rekende eigenlijk op kleine weggetjes met langzaam rijdende oude tractoren en een stukje blijkbaar verdwenen nostalgie: paard en wagen. Gelukkig huurden we een houten huisje van plaatselijke boswachters in het slapende dorpje Stare Masiewo.

Letterzetter

In vier dagen tijd moesten we opnames maken voor twee uitzendingen. Het lijkt makkelijk en genoeg tijd, maar dan moet alles wel vlekkeloos verlopen. We hadden een draaiboek gemaakt en in de planning waren ook enkele interviews opgenomen. We hadden in ieder geval afgesproken met de beide Poolse boswachters van Bialowieza dat zij ons een dag zouden rondleiden en de mooie plekjes zouden laten zien. Maar dan blijkt al snel dat het hier anders gaat. Er is namelijk behoorlijk commotie over de houtkap die de Poolse overheid van plan is uit te voeren vanwege de massale fijnsparsterfte door de bastkever met de naam letterzetter. Waarschijnlijk werd men nogal onrustig door een cameraploeg uit Nederland. Plotseling hadden de medewerkers van het Nationaal Park het erg druk en geen tijd voor ons.

Weerbarstig
Noodgedwongen moesten we zelf op zoek naar de beelden die we graag wilden maken. Het filmen van plantjes, insecten en dieren kost veel tijd. Planten zijn nog goed te doen, die staan op een vaste plek en lopen niet weg, mits je weet waar ze staan. Dieren filmen in de natuur is een stuk lastiger. Dankzij de variatie aan bostypen en het enorme aandeel dood hout; dun, dik, liggend en staand, komen er in het gebied negen soorten spechten voor. We hadden onze zinnen gezet op het filmen van een zeldzame draaihals- of drieteenspecht. Deze laatste, zou volgens onze bronnen, profiteren van de uitbraak van de letterzetter en in grote aantallen aanwezig zijn. En dan is de natuur weerbarstig: ik heb veel vogels gezien en gehoord, maar geen enkele drieteenspecht. Ook de draaihals die we hoorden vanuit ons huisje, liet zich niet filmen. Uiteindelijk moesten we het doen met toevalstreffers zoals de withalsvliegenvanger en de voor ons welbekende grote bonte specht.

Wisenten
De Europese bizon, ook wel wisent genoemd, moest zeker in onze Polen-specials. Deze bosgrazer is het boegbeeld van Bialowieza. De laatste in het wild levende bizon is in 1919 in Noordoost Polen door Duitsers doodgeschoten. In 1929 startte men een fokprogramma met 12 dieren, afkomstig uit dierentuinen. Er lopen in Europa nu weer honderden rond. Op aanraden van de Poolse boswachters, stonden we een ochtend om vijf uur bij een rivier, waar met zekerheid wisenten moesten lopen. Het wemelde er van de wielewalen, nachtegalen en klauwieren, maar geen enkele wisent liet zich zien. Op de achtergrond hoorden we wel veel lawaai, afkomstig van draaiende motorzagen. Uiteindelijk lukte het toch om de Europese bizons te filmen. Onderweg, vanuit de auto zag ik ze ineens in een flits staan. Wat volgde was een heel bijzonder moment. Twee stieren die rustig stonden te relaxen aan de rand van het bos. Korte tijd later kwamen twee edelherten in beeld die zich richting de wisten begaven. Even keken ze alert achterom, een geluid of beweging trok hun aandacht. Het was een vos, druk bezig met het jagen op muizen. Een zeldzame natuurbelevenis; ook nog vastgelegd door onze camera.

Hans en de wolf
Hans had als taak op zich genomen om de valcamera’s te plaatsen. Als vervoermiddel mocht hij de fiets van de Poolse boswachters lenen. Op een avond kwam hij terug in opgewonden staat;  in geuren en kleuren hoorden we zijn avontuur aan. Hij reed ergens de bocht om en daar stond opeens een wolf op het pad. Van schrik remde hij te hard en viel met z’n fiets. De wolf er vandoor natuurlijk. Hans baalde enorm van zijn reactie en het niet kunnen fotograferen van het dier. Wij baalden, dat we er niet bij waren..

Dansende poelsnippen
Weinig mensen hebben ooit poelsnippen gezien. Een zeldzame broedvogel die voorkomt in moerassen en vochtige hooilanden in Noord en Oost-Europa. Dankzij Hans z’n contacten mochten we een avond mee met een Poolse poelsnip-onderzoeker. De balts van de poelsnip is fenomenaal, ze springen al roepend boven de vegetatie uit. Om de poelsnippen te zien, moesten we wel een eind lopen door een nat zeggenmoeras langs de rivier. Maar dat was meer dan de moeite waard: een prachtige zonsondergang en de poelsnippen waren nog net dansend te zien. Iedereen genoot van het bijzondere geluid wat ze daarbij maakten, behalve ik. In Polen realiseerde ik me dat het tijd is voor een gehoorapparaat…

Humor

Vier dagen lang waren we intensief bezig met plannen, overleggen en draaien. Al snel vorm je een team en raakten we op elkaar ingespeeld. Respect voor cameraman Peter die zijn camera geen seconde uit het oog verloor en vaak uren ermee moest zeulen, niet altijd over begaanbare wegen en paden. Gelukkig had iedereen een flinke dosis humor en viel er genoeg te lachen.

Mijn gevoel van nostalgie tijdens onze korte tijd in Polen kwam af en toe boven als we vertrokken of terugkeerden in het dorpje Stare Masiewo. Een hond die steevast altijd midden op de weg lag en echt niet opzij ging. Oudere mensen die afwachtend en gelaten uren op de bankjes zaten voor hun huisjes. De rust, de vele zingende vogels en ooievaars op de daken. En ik heb er heerlijk geslapen. Op de terugweg vervloog deze gedachte weer snel, de nieuwe snelweg eiste alle aandacht op.

Op de laatste dag konden we pas terecht in het beschermde reservaat in het hart van Bialowieza. Zonder gids kom je er namelijk niet in. De mens is daar te gast. Je moet op de paden blijven, mag niets aanraken, achterlaten of meenemen. Dit komt komende zaterdag aan bod in het 2e deel van ROEG! in Polen op RTV Drenthe! Check onze FB-pagina alvast voor een paar filmpjes: https://www.facebook.com/roegtv

Boswachter Pauline Arends