ELP – Als boswachter in het Hart van Drenthe denk ik te weten waar de meest zeer zeldzame plantensoorten staan in mijn werkgebied, de wolfsklauwen bijvoorbeeld. Een makkelijk herkenbare groep. In Nederland komen vijf soorten voor:  de stekende, de grote, de kleine, de dennen- en de moeraswolfsklauw. Verspreid over de wereld kun je nog eens 36 soorten vinden. De wolfsklauwplekjes in het Hart van Drenthe zijn eigenlijk wel bekend. Een keer per jaar loop ik bij ze langs, kijken hoe het met ze gaat;  is de groeiplaats uitgebreid of minder geworden?

Toeval
De laatste jaren valt me op dat er zo af en toe nieuwe groeiplekken bijkomen, meestal bij toeval ontdekt trouwens. Kort geleden liep ik een ven uit met Michiel Wallis de Vries van de Vlinderstichting. We hadden dataloggers geplaatst om meer inzicht te krijgen in het micromilieu van de zeldzame veenbesparelmoervlinder. Net het ven uit, zette ik mijn voet op een pluk grote wolfsklauw. Een nieuwe groeiplek is ontdekt! Zo eenvoudig kan het zijn. De frisgroene kleur van de wolfsklauw in vergelijking met de dorre geelachtige bladeren van het pijpestrootje trok mijn aandacht. Maar als je er zo naar kijkt is het geen spectaculaire soort. Met veel enthousiasme laat ik wel eens wolfsklauw aan derden zien, maar de teleurstelling druipt vaak van de gezichten af.

Schimmel
Wolfsklauwen zijn altijd  groen van kleur, klein, laag bij de grond groeiend of kruipend en krijgen geen mooie gekleurde bloemen. Kortom niet veelzeggend. Een ‘oh leuk’ kan er nog net af. En toch, als je het achtergrondverhaal kent, komen de wolfsklauwen tot leven. Ze maken bijvoorbeeld geen zaden maar sporen en behoren dan ook tot de ‘lagere’ planten, net als paardenstaarten en varens.  De sporen verblijven 3 tot 10 jaar in de grond. Wil de plant ‘boven de grond komen’ dan is de aanwezigheid van een bepaalde schimmel in de bodem van levensbelang.

Dominant
In een heel ver verleden, zo’n 300 miljoen jaar, domineerden wolfsklauwen de aarde. De allereerste wolfsklauwen waren niet hoger dan 25 cm. In het Carboon groeiden wolfsklauwen uit tot 40 meter hoge bomen.  Ze vormen voor een groot deel ons steenkool, een in de huidige tijd, spannende gedachte. Wolfsklauwen zijn soorten van gematigde tot koude streken. In Zuid-Europa en Afrika zul je ze niet snel aantreffen.

Exoten in Estland
Tijdens een vakantie in mijn favoriete Estland  ontmoetten we een Estse, zomaar ergens midden in een hoogveengebied. De vrouw zag aan onze uitrusting dat we tot de ‘exoten’ behoren. Wij voelden ons juist aangetrokken tot haar omdat er verschillende, voor ons, zeldzame planten hier en daar uit haar rugzak staken. Tijdens het kennismakingsgesprek, vertelde de vrouw enthousiast over ‘haar’ planten. Onze kennis en feilloze naamgeving bracht haar van haar stuk. Dit had ze nog nooit meegemaakt; toeristen die planten kennen.

Geneeskrachtige werking
Het ijs was gebroken en de dag eindigde in een welkom bezoek bij haar thuis. We kregen een rondleiding in haar 2 hectare tuin, onder het genot van een duindoornsapje. Waarom vertel ik nu dit verhaal? De ecologe had onder andere een grote bos stekende wolfsklauw in haar rugzak. Op mijn vraag waarom ze deze plant had meegenomen, vertelde ze dat de wolfsklauw een geneeskrachtige werking heeft. Het is een probaat middel tegen allerlei kwalen.

Een kopje thee getrokken van wolfsklauw doet wonderen. Bij gebrek aan washand of spons wordt de plant door Esten bovendien gebruikt om het vuil van het lijf te schrobben. Het masseert bovendien de huid en is ook nog eens goed tegen gewrichtsklachten. Natuurlijk moest ik dit ook uitproberen en de volgende dagen hing er een grote bos aan het haakje en  lagen er her en der verspreid in de douche wolfsklauwplanten. Iets wat ik in Nederland niet zou moeten wagen, binnen de kortste keren is de plant ‘uitgestorven’.

Handel
In Estland zijn bosbodems bedekt met enorme plakkaten wolfsklauw, je loopt echt over een tapijt. Dit jaar troffen we er een voor ons nieuwe wolfsklauw aan; de bergwolfsklauw. Nooit gezien, nooit van gehoord en nog een prachtig uitziende plant ook. Op internet is te lezen dat ook  de sporen voor allerlei doeleinden worden gebruikt: naast de algemene helende eigenschappen, kan het gebruikt worden als bloedstelpend middel, babypoeder en vanwege de hoge ontvlambaarheid is het gewild voor flitslicht in theaters. Logisch dat er een enorme handel achter zit. China, Nepal, Oost-Europa en Rusland exporteren wolfsklauw in grote hoeveelheden. Daar gaan dus ook aardige bedragen in om.

Wolven
De Nederlandse naam wolfsklauw komt trouwens uit het Grieks. Lycopodium komt van lykos (wolf) en podion betekent poot. De takuiteinden lijken namelijk op de tenen van een wolf. Om eerlijk te zijn, zie ik in mijn fantasie vooral wolven die geruisloos over enorme tapijten wolfsklauw lopen zowel in het verleden als in het heden. Dat vind ik een veel mooiere verklaring.

Boswachter Pauline Arends