HOLMERS – Als je tegen een willekeurig iemand vertelt dat je kruipend moerasscherm hebt gevonden, is de kans groot dat hij of zij de schouders ophaalt: nog nooit van gehoord. Vertel je het aan plantenkenners, dan zijn er twee reacties mogelijk. Enerzijds heb je mensen die moeilijk gaan kijken en na enig gepeins uitbrengen: “nee… dat is niet ondergedoken moerasscherm. Eeeeh, hoe zat dat ook alweer?” Anderzijds heb je mensen die pretoogjes krijgen en verbaasd uitroepen: “nee, het is niet waar… Hoe is het mogelijk!” Vervolgens vragen deze mensen je het hemd van het lijf, wáár heb je hem gevonden, in welk milieu, welke planten stonden er nog meer en in welk vegetatietype?

Zeldzaam
Kruipend moerasscherm is een zeldzame soort die in Nederland bijna uitgestorven was. De soort was altijd al zeldzaam, maar in 1983 werd een nieuwe vindplaats in Zeeland ontdekt. In Drenthe is de soort voor het laatst gezien in 1859, ‘in een drassig weiland, onmiddellijk aan een stroompje bij Sleen gelegen’, schrijven de ‘botanische landlopers’ Van der Sande Lacoste en Suringar in een verslag na een zwerftocht door Drenthe.De plant is inderdaad kenmerkend voor drassige graslanden die lang onder water staan en tijdelijk droogvallen. Op plekken waar koeienpoten de bodem beschadigen kunnen de planten goed gedijen. Vermoedelijk is de natuurlijke standplaats van kruipend moerasscherm een beekoever, waar het water een groot deel van het jaar hoog staat en waar dor erosie kale bodem ontstaat. Dat duidt er op dat kruipend moerasscherm in zekere zin ook een pionierplant is. In de Achterhoek en Twente duikt Kruipend moerasscherm op in natuurontwikkelingsprojecten waar de bodem wordt geplagd en waar het natter wordt.

Onopvallend
Nu is de soort ook weer in Drenthe opgedoken, in een beekdal in het Hart van Drenthe waar ruim 10 jaar geleden werd geplagd en waar plas-dras situaties zijn ontstaan. Onopvallend, tussen riet, zomprus, watermunt, moerasrolklaver, lidrus, moeraswalstro, zwarte zegge, moerasvergeet-mij-nietje, pinksterbloem en wolfspoot. Plas-dras, er stond 15 cm water. Het is een Rode Lijst soort in de categorie Ernstig bedreigd; na 1950 is er een achteruitgang van 75 tot 100% vastgesteld. Deze zeer zeldzame soort geniet bescherming via de Flora- en faunawet en via de Habitatrichtlijn.

Het is verheugend dat kruipend moerasscherm terug is in Drenthe. Onduidelijk is hóe de soort hier is gekomen. Zaten de zaden nog in de bodem, of zijn ze meegekomen met vogels? De natuur blijft je verbazen. Dat zo’n kieskeurige en raadselachtige plant, die zo zeldzaam is, zo trefzeker een plekje weet te vinden met de juiste omstandigheden. Echt algemeen zal deze plant niet worden in Drenthe, maar wie weet kan de soort op nog enkele plekken opduiken. Het zou mooi zijn als zich een kleine en bestendige populatie van kruipend moerasscherm in Drenthe weet te vestigen.

Roeg!
Ook in het programma Roeg! TV op RTV Drenthe hebben we aandacht besteed aan de vondst van de bijzondere plant. Via deze link kun je de aflevering van zaterdag 19 september terug kijken.

Boswachters Berco Hoegen en Pauline Arends