Zei de baas vorig jaar: “Als jij nou eens een boek schrijft over Mondriaan.” Nou, met plezier, maar dat betekent wel dat er geen tijd meer is om dit blog te vullen. Met pijn in het hart neem ik er afscheid van. Wat was dit een reis! Al die Staatsbosbeheerders die ik ontmoette en die me het mooiste van wat Nederland te bieden heeft, lieten zien. En soms ook het ergste. De vele gesprekken met de ecologen waarin er geen grens zat aan de diepgang. Maar ook: de musea en kunstenaars die ik bezocht, de begeestering die gedeeld werd.

In november en december van vorig jaar had Staatsbosbeheer studenten op bezoek van de Amsterdamse Reinwardt Academie. Leerlingen van deze opleiding worden klaargestoomd voor een functie in de erfgoedsector. Nu is dat een lelijk woord dat zo’n beetje alles kan betekenen. In mijn tijd, bijna dertig jaar geleden overwoog ik naar de Reinwardt te gaan vanwege de museologie die er toen vooral gegeven werd. Al lang geleden is het curriculum behoorlijk verbreed. En nu gaan leerlingen ook naar buiten! Erfgoed hoeft namelijk niet alleen over gebouwen (‘rood’) of collecties (goud) te gaan, maar kan net zo goed natuur (groen) behelzen, of beter nog: landschap. Daarin komt alles samen. En wie wil kan aan nog meer kleuren een betekenis koppelen. Regelmatig hoor ik over zilver, dat dan voor de verhalen en anekdotes staat.

Nog pas vorig jaar besprak ik op dit blog het boek De Amsterdamse Buitenplaatsen, geschreven door René Dessing. En nu ligt er al, van dezelfde auteur, Haagse en Leidse Buitenplaatsen. Is er een serie in de maak? Dat zou fijn zijn -er is wel een bibliotheek vol geschreven over ‘grote huizen in het groen’ maar als je er een dag op uit wil om er een aantal te bezoeken, verdwaal je al snel in de literatuur, of je vindt juist niks. Temminste dat was lange tijd zo, sinds het Buitenplaatsenjaar 2012 (ook een verdienste van Dessing) hebben verschillende provincies hun erfgoed van het genoeglijke buitenleven, veel beter digitaal ontsloten. Maar een boek in de hand, waarin je kunt bladeren in plaats van browsen, vind ik handiger en gewoon lekker.

Doordat ik al mijn reizen met openbaar vervoer maak, heb ik heel wat zielloze bedrijvengribussen gezien waarvandaan het dan nog een half uur lopen is naar mijn bestemming. Ik begrijp er nog steeds niks van hoe die ooit, zonder enige gedachte aan landschappelijke inbedding, zijn neergekwakt. Maar soms heb ik geluk, dan kan ik vanaf het station of de bushalte zò de natuur in. Dat gebeurde deze week twee keer. Eerst voor mijn Mondriaanwandeling langs ’t Gein -die maakte ik gewoon vanaf het station van Abcoude en hij voerde me naar een Holland waarvan ik dacht dat het verdwenen was. Het is overigens officieel provincie Utrecht daar. Net als het tweede gebied waar ik was, Achterberg -en dat ziet er heel Gelders, of vooruit Limburgs uit.

Het begon met deze kaart. Die vond ik in Utrecht en maakte mij nieuwsgierig. Zou deze plek nog terug te vinden zijn?

Het eerste wat ik wil doen nadat ik gesetteld ben op een Waddeneiland, is de Noordzee begroeten. De weg voert dóór camping Stortemelk. En daar hoor je de vreemdste dingen. Klein meisje: “Mama, ik heb maag- en darmproblemen”. Ik geloof het onmiddellijk. Twee studentes: “Zullen we gaan voorchillen?” En een bozige tiener: “Laura is een ‘self-sjansmeisje’.” Ik mis de aansluiting hier.

Als ik de natuur in wil, kan dat letterlijk om de hoek. Daar begint immers de Stichtse Lustwarande, het snoer van buitenplaatsen dat zich van de Utrechtse oostelijke stadsrand helemaal tot in Amerongen uitstrekt. Ik kan daar, ondanks verrommeling, nog goed zien waar de negentiende-eeuwse stad ophield en het land begon. En verkeerspleinklassieker De Berekuil (1944) zorgt ervoor dat ik met het grootste gemak onder een drukke weg door kan.

Op 23 september opent in het Bossche Broek de buitententoonstelling Moerasdraak, een samenwerking van brabants kenniscentrum kunst en cultuur (bkkc), Erfgoed Brabant en Staatsbosbeheer. Het natuurgebied aan de rand van Den Bosch vormde eeuwenlang een natuurlijk hulpmiddel bij de verdediging van de stad. Den Bosch is in de twaalfde eeuw gesticht op een zandige heuvel in […]

Staatsbosbeheer heeft vele honderden monumenten in bezit. In die collectie zitten zeer uiteenlopende zaken; van grenspalen tot eendenkooien. En er zijn de archeologische monumenten, waarvan de grootste groep, de grafheuvels, vaak zo deel zijn van hun omgeving dat ze niet zomaar opvallen. Maar bij monumenten denken de meeste mensen toch aan een gebouw; een kasteel, molen, boerderij, fort […]

Lang voordat koning Willy op televisie een Ikeakast in elkaar zette, schilde zijn oma al spruitjes ten overstaan van het hele Nederlandse volk. Dat was in het programma Barend is weer bezig (1972) waarin Barend Servet koningin Juliana interviewt. Servet was bedacht door Wim T. Schippers, die eind jaren zestig en begin jaren zeventig de grootmeester […]

Op 23 september opent in het Bossche Broek de buitententoonstelling Moerasdraak, een samenwerking van brabants kenniscentrum kunst en cultuur (bkkc), Erfgoed Brabant en Staatsbosbeheer. Het natuurgebied aan de rand van Den Bosch vormde eeuwenlang een natuurlijk hulpmiddel bij de verdediging van de stad. Den Bosch is in de twaalfde eeuw gesticht op een zandige heuvel in […]

Op 23 september opent in het Bossche Broek de buitententoonstelling Moerasdraak, een samenwerking van brabants kenniscentrum kunst en cultuur (bkkc), Erfgoed Brabant en Staatsbosbeheer. Het natuurgebied aan de rand van Den Bosch vormde eeuwenlang een natuurlijk hulpmiddel bij de verdediging van de stad. Den Bosch is in de twaalfde eeuw gesticht op een zandige heuvel in een […]

Drenthe heeft dit seizoen meer kunst in de natuur dan je in een dag kunt doen. Into Nature art expedition is met 16 locaties niet alleen een rijk kunstevenement maar ook een verkenningstocht door de provincie. Met collega Jori Wolf trok ik van Noord naar Zuid, van wat je een beetje als de goudkust van Groningen kunt […]

Op 23 september opent in het Bossche Broek de buitententoonstelling Moerasdraak, een samenwerking van brabants kenniscentrum kunst en cultuur (bkkc), Erfgoed Brabant en Staatsbosbeheer. Het natuurgebied aan de rand van Den Bosch vormde eeuwenlang een natuurlijk hulpmiddel bij de verdediging van de stad. Den Bosch is in de twaalfde eeuw gesticht op een zandige heuvel in een […]

Vaak hoor ik: “jij hebt echt de leukste baan.” Dat zal ik niet tegenspreken. Wel is het zo dat veel werk onzichtbaar is. Als ik ‘een stukje over een natuurgebied’ schrijf, begint die klus in het nwa, het natuurwetenschappelijk archief, dat onder het beheer van onze bibliothecaris Hans Vink valt. Veel van wat Hans gewoon weet, heb […]

Natuurbescherming en fotografie zijn vaak bondgenoten. Bekend is het verhaal over de platen van de machtige wildernis in het Westen van de Verenigde Staten, die hielpen bij de regering in Washington mee om National Parks in te stellen -en een stroom bezoekers op gang te brengen. In Nederland gebeurde iets soortgelijks met het Naardermeer. Amsterdam had er […]

In 2006 bracht Staatsbosbeheer samen met het NAi (Nederlands Architectuurinstituut, in 2013 opgegaan in Het Nieuwe Instituut) de publicatie Stad noch Land uit. Het boek had de veelzeggende ondertitel ‘de ruimtelijke ontordening van Nederland’. Een van de belangrijkste zaken die verschillende auteurs aankaartten was de ongebreideldheid waarmee in Nederland gebouwd werd. Iedereen, ook wie vond dat […]

Het mooiste schilderij hangt meteen bij de ingang. Nou ja, vooruit de twee mooiste zijn daar. De overzichtstentoonstelling van Adriaen van de Velde (1636-1672) in het Rijksmuseum in Amsterdam is een voorbeeldige kunsthistorische exercitie. De expositie is klein (23 schilderijen en 37 tekeningen), maar veel relevante stukken uit het buitenland zijn er en de teksten op de bordjes zijn glashelder. Het […]

[youtube https://www.youtube.com/watch?v=Cp9R6lJ9904] Op International Yoga Day, afgelopen dinsdag, noemde ik haar al: Dona Holleman. In deze documentaire zegt ze terloops hele interessante dingen over mens en natuur. Holleman, die in haar vroege jeugd tussen Indië (bezet door de Japanners en daarna weer door de Nederlanders) en Nederland heen en weer reisde maakte via haar ouders kennis […]

Het oudste stadspark van ons land? In het laatste nummer van Tuinjournaal schuift groen-historicus Ronald van Immerseel het Haagse Malieveld (en de aangrenzende Koekamp) als serieuze kandidaat naar voren. Beide maken deel uit van ‘boswachterij Het Haagse Bos’, sinds de oprichting in 1899 in bezit van Staatsbosbeheer. Al in de elfde eeuw was het Haagse […]

[youtube https://www.youtube.com/watch?v=MIChEDYeBiQ]Zomer 1986. We hadden de eindexamens achter de rug en er volgde een eindeloze rij feesten. En overal hoorde je Bruce Springsteen. Het was de tijd dat je op een partij nog een hele lp draaide en iedereen had of kreeg Born in the USA (al uit 1984). Ver voor ‘mama appelsap’ de term werd om een idioot […]

In mijn tijd (…) was het een happening als er een nieuw prentenboek uitkwam. In de schoolbibliotheek stonden gewoon de sprookjes van de Comtesse de Ségur waar al generaties kinderen mee opgegroeid waren. Zelden kwam er iets nieuws bij. En toen was er ineens Jörg Müller! Van hem kregen we: De bulldozer schuift verder of de verandering van […]

[youtube https://www.youtube.com/watch?v=1czqejkbvO8]’Oernatuur’ is een moeilijk woord. De term suggereert gebieden waar de menselijke invloed afwezig is. Als je heel streng bent, bestaan die niet. Wij zijn overal, tenminste als je het afval dat wij produceren, meerekent. Bekend is het voorbeeld dat je in de ijsafzettingen op de Noordpool kunt zien wanneer de industriële revolutie begon. […]

Het plaatje is prachtig en totaal onverwacht. Vanuit de weidse natuur van het Bossche Broek tekent het stadssilhouet van Den Bosch zich af. Bijna nergens anders kijk je zo op de middeleeuwen. De blik op de Sint Jan is onbelemmerd, waardoor hij vanaf deze afstand veel groter lijkt dan in de stad zelf. Dat dit werkelijk bijzondere zicht er nog […]

Dit gebouw is onontkoombaar: Radio Kootwijk. Sommige mensen vinden het wat te heftig, het doet hen denken aan de architectuur van totalitaire regimes. Wie eenmaal binnen is geweest, stelt zijn mening bij. De ruimte van het hoofdgebouw is zo mooi, daar is niks engs aan. Die raampartijen! Het zicht op de heide en verderop de bossen […]

Voor de vierde maal bezoekt de Britse landkunstenaar Andy Goldsworthy ons land. Toen hij de laatste keer hier was, in 1999, maakte hij werk in opdracht van Staatsbosbeheer dat met een tentoonstelling van zijn werk op Kasteel Groeneveld het honderdjarig bestaan vierde. Zondag was het tijd om herinneringen op te halen. Tal van boswachters en beheerders zullen Andy nooit vergeten. Dat kwam in […]

Van tijd in natuurkundige zin weet ik niks. Maar ik geloof zo dat mijn tijd steeds sneller gaat. Dat Westerse tijd misschien wel sneller gaat dan andere tijden. Het schijnt te maken te hebben met ons monomane klokkijken -en dat bedoel ik metaforisch: alles is ingedeeld in afgebakende tijdeenheden. Ons hele bestaan wordt er door […]

Het beste voor het laatst. Nee, geen flauwe grappen over de bever (“Nice beaver!”-“Thank you, I just had it stuffed.”) maar bewegende beelden. De bever is een van de sterren in Holland, Natuur in de Delta en alleen de trailer is al een feest.[youtube https://www.youtube.com/watch?v=JyBuEKW2dlE]In 2013 en 2014 kon je middels drie camera’s een beverfamilie […]

Je zou het niet zeggen met de laagterecords in bijvoorbeeld de Rijn nu, maar onze rivieren moeten soms ook in een keer enorme hoeveelheden smeltwater of regenval verwerken -denk aan de situatie in 1995 toen honderdduizenden mensen geëvacueerd werden. De dijken hielden het, maar een nieuw idee was geboren: in plaats van rivierwater tussen smalle dijken en […]

Bij de oprichting van Staatsbosbeheer in 1899 behoorde ‘Boswachterij Dorst’ tot de eerste bezittingen. Het 1000 hectare grote gebied bij Oosterhout was toen nauwelijks bebost. Er was vooral veel stuifzand vanwege het overmatig kappen van bomen eerder in de eeuw. En er was heide -die soms ook overging in stuifzand wanneer er te veel plagsel vanaf […]