Op het Biesbosch Museumeiland is nu de tentoonstelling Oh, Natuurmens te zien. De makers deden iets ongebruikelijks: er is werk van één ‘oude meester’ geëxposeerd naast veel kunst van een jongere generatie. Sjoerd Buisman gaat al een halve eeuw mee in de internationale kunstwereld en aan hem waren de afgelopen jaren enkele grote overzichtstentoonstellingen gewijd. Op dit blog was er eveneens veel aandacht voor Buisman. En laat ik het maar meteen zeggen, ook op het Museumeiland is duidelijk dat het werk van Buisman zo’n sculpturale kwaliteit heeft, dat het met kop en schouders boven de andere kunst uitsteekt. ‘Sculpturale kwaliteit’, dat neigt al naar kunstgewauwel en er kan van alles onder verstaan worden. Maar bij Buisman betekent het dat een beeld af is, iets toevoegen of weghalen zou het slechter maken. Of hij nou in zichzelf besloten of juist grillig vertakte beelden maakt, ze weten in die immense leegte van de omringende Biesbosch overeind te blijven. Sterker nog: waar ander werk verdwijnt gaan ze een relatie aan met hun omgeving. Ze stáán. Kijk maar naar Babel/ Heracleum, een toren gebaseerd op de groeivorm van bereklauw. Die is maar 1,32 meter hoog maar reikt, net als zijn ultieme voorganger, naar de hemel. Zo’n beeld is geen krachtpatser, en toch kun je er niet omheen. Op een oever aan de overzijde staat een enorme industriële tank. Ook die is geen concurrentie.

Een werk dat wel bijna letterlijk verdween is van Lucia Luptáková: Vice versa. De constructie is gemaakt van gevlochten kunststof repen die aan de binnenzijde spiegelen en aan de buitenzijde bedrukt zijn met een voorstelling van een bosschage. Het werk bleek niet bestand tegen de windkracht hier en moest getuid worden. Alle lof voor de kunstenaar die de strijd met de elementen aanging en zo onbedoeld laat zien waar de Biesbosch ook over gaat. Fotograaf Erwin van Amstel legde het werk vast voordat de wind er vat op kreeg. En dan zie je de oorspronkelijke bedoeling van de kunstenaar: het landschap is naar binnen gehaald.
Simon Kentgens maakte een ‘non-sculptuur’. En die is reuze spannend. In feite is het niet meer dan een draaiende schijf in de grond, begroeid met dezelfde plantjes als de omgeving. Wie hierop plaatsneemt, geeft zich over aan de tijd van de kunstenaar -en die is langzamer dan van de gemiddelde bezoeker. Draai je 360 graden mee? Neem je het weidse landschap in je op? -Of gaat de blik naar de grond, omdat de draaiing op zich fascineert? In ieder geval wordt de bezoeker hier zelf een beeld.
Jasper van Aarles Aanwording is een kleurrijk en luchtig beeld. Aan zes metalen palen heeft hij gekleurde aluminium strips bevestigd, geclusterd in een soort spiralen. Wind zorgt voor een voortdurende trilling, waardoor het beeld geen stilstand kent. Wandel je eromheen, dan is er ook geen vormvastheid. Soms kijk je er bijna overheen, of beter doorheen. Dan weer zie je een haast getekend lijnenspel. Het werk cijfert zichzelf weg, en komt weer vibrerend tot leven.Binnen is het totaalbeeld van de tentoonstelling wonderschoon. In die gigantische witte en glazen ruimte: twee werken van Buisman, een glimp van de video van Verberne & Van den Oetelaar (ik zie een vrouw in een gouden gewaad die in de Biesbosch staat en de zon in een spiegel vangt en de ruimte inkaatst) en twee grote boeketten op sokkels. Die laatste blijken ook van Kentgens te zijn. Oorspronkelijk waren ze ‘identiek’: de echte bos, met onder meer ridderspoor en lelie, heeft een pendant in zijde en kunststof. In de vaas met daadwerkelijke bloemen begint zich al een oersoep te vormen, het boeket zal onvermijdelijk instorten. Ik denk even aan wat Sjoerd Buisman ooit tegen me zei, het ging toen over tulpen: “Nederlanders gooien bloemen veel te vroeg weg.” Het uitbloeien mis je dan. Punt gemaakt. Maar Kentgens wil waarschijnlijk ook iets anders zeggen, over nep en echt en over consumentenwensen. Vooruit, hij zijn zin en ik spreek me uit: honderd keer liever de nobele rotting van iets echts dan blijvende schijn.
Met curator Margriet Kemper heb ik een gesprek over wat natuur betekent voor de mens. Onvermijdelijk gaat het dan over de vraag of de mens natuur is. Daar hebben we beiden vaak en lang over nagedacht. De interesse in die vraag is misschien zelfs weg. Er is de behoefte aan iets directers, minder reflectief. Kemper: “Na alle gepeins, wil ik gewoon zeggen ‘ik houd van de natuur.”’