Van de naamgeving van sterrenbeelden heb ik nooit zoveel begrepen. Gewoon omdat de vorm ook aanleiding zou kunnen zijn voor een naam die meer voor de hand ligt. Neem Orion (vernoemd naar een mythische jager uit de Griekse oudheid), bij ons het beste te zien tussen november en maart, die zou je toch ook gewoon ‘zandloper’ kunnen noemen. Dat is een stuk minder romantisch en avontuurlijk -je mist zo het godenverhaal dat het beeld verklaart. De hond van de jager is een eigen sterrenbeeld: Canis major of Grote Hond. De helderste ster in dit sterrenbeeld (en na de zon de helderste aan onze hemel) is Sirius, ook wel Hondsster genoemd. Grofweg tussen 20 juli en 20 augustus komt deze ster gelijk op met de zon, en is dus dan niet te zien. Dat is ook de periode waarin de hoogste temperaturen gehaald worden, waarin de zomer onbarmhartig kan zijn. We spreken van de hondsdagen -de naam is afgeleid van de ster maar kan makkelijk in verband gebracht worden met ‘honds’ (‘bar’, het is afzien) en vanwege het vaker voorkomen van onweer met ‘hondenweer’ (dat afgeleid is van ‘ondeweer’, slecht weer). Voor de komst van de ijskast was de kans op bedorven eten groter (veel bacteriën floreren bij warmte en vochtigheid). Dat dit als kliek voor de hond eindigde zou ook iets met de naam hondsdagen te maken hebben. Hoorde ik in Limburg. Maar dat klopt dus niet.
In tal van volkswijsheden en weerspreuken wordt onweer direct in verband gebracht met het bederf van voedsel (en ook met het verwelken van snijbloemen). Een wetenschappelijke verklaring is er niet voor. Al wordt heel voorzichtig gewezen op het feit dat bij lagere luchtdruk, water al bij een lagere temperatuur kookt en zo dus niet alle bacteriën erin gedood zijn.
In de Enkhuizen Almanak uit 1825 lezen we: “De hondsdagen loopen met der haast ten einde, en dit zal voor de honden, zoowel als voor de menschen, goed wezen: de eerste worden weder in hunne vrijheid hersteld, en de laatste hebben voor hen niet meer te vreezen.” Lange tijd geloofde men dat in het hart van de zomer honden dol konden worden. Ze werden aangelijnd en gemuilkorfd.Het woord ‘hondsdagen’ (in het Engels: dog days) werd alleen nog maar van stal gehaald om een weerpraatje wat op te leuken. Het betekende niet veel meer. En ineens was daar de britse muziekgroep Florence + The Machine met het nummer Dog Days Are Over. Dat werd voor het eerst in 2008 uitgebracht maar werd later veel bekender door een reclame van Apple en de trailer van Eat, Pray, Love. Voor tieners die gebuffeld hadden voor het eindexamen hoorde het bij de soundtrack van de zomer. Uit de commentaren op youtube is duidelijk dat velen geen idee hadden van waar de uitdrukking uit de titel oorspronkelijk op sloeg. Florence zelf vertelde in een interview dat ze de woorden op een grote tekstinstallatie van de kunstenaar Ugo Rondinone had gezien. Daar fietste ze, op weg naar de Londense studio, elke dag langs. Wat Rondinone wil zeggen met zijn kunst en Florence met haar muziek hoeft natuurlijk niet hetzelfde te zijn. Maar ik zie wel een overeenkomst. Rondinones werk is te schreeuwerig blij om helemaal letterlijk te nemen. Er zit een laag onder de eendimensionale happy happy joy joy-boodschap. Achter de schmink van de clown schuilt de melancholie. Na de hondsdagen zijn er de eerste tekens van de herfst, voor velen een periode van onbestemd onbehagen.
Nu vind ik zelf de herfst vaak een glorieuze tijd. Maar er zit iets ongemakkelijks in die vroege voorbodes. Vanaf 25 augustus is Sirius weer aan de hemel te ontwaren. En ineens valt op hoeveel spinnenwebben er zijn. Dat het ’s avonds toch echt vroeger donker is. Iets weemoedigs heeft het wel. Het is mijn verjaardag.[youtube https://www.youtube.com/watch?v=PGrx6etMl0w]

Met excuses voor deze bruut afgekapte clip.