In 1999 plaatste de Deens-IJslandse kunstenaar Oláfur Eliasson een tweede zon aan de Utrechtse einder. Dat hemellichaam bestond uit niet meer dan een geel geverfde metalen plaat van 38 meter doorsnee. Voor wie er in de buurt woonde was het een raar ding. Keek je er vanaf een afstand en op het juiste tijdstip naar, dan zag je een dubbele zonsondergang.
Terwijl op dit moment zijn werk in Museum Boijmans van Beuningen in reprise is, heeft Eliasson ook de kans gekregen in paleis en park van Versailles installaties te realiseren. Bezoekers worden praktisch wereldwijd gelokt met geweldige foto’s van een waterval die zich vanaf grote hoogte, en schijnbaar uit het niets, stort in het grand canal. Die plaat kun je zelf nooit zo schieten. De metalen constructie waardoor het water omhoog gepompt wordt, schemert nogal eens door het gordijn van water heen en wanneer dat even niet het geval is; het spuitstuk van waaruit het water komt, is altijd zichtbaar. Zou dat de bedoeling van de kunstenaar zijn? Was het te kostbaar om het stanketsel weg te werken achter bijvoorbeeld spiegels? En zo de volmaakte illusie te creëren van water dat uit de lucht komt. De complete omkering van de klassieke fontein. Beter nog dan Lodewijk XIV en zijn architecten ooit voor mogelijk hielden, in dat vlakke land waar het aanleggen van waterwerken een enorme hydraulische puzzel vormde. (In tegenstelling tot bijvoorbeeld een stad als Rome, waar talloze fonteinen spuiten omdat gebruik gemaakt kan worden van de druk die door hoogteverschil ontstaat). Evengoed, je staat zo maar een uur naar deze waterval te kijken. Je wil hem van alle kanten zien, juist ook van opzij en van achter, waar de schijn totaal verbroken wordt.Je blijft vanzelf foto’s maken: vanuit de Spiegelzaal, van heel dichtbij, en je haalt grappen uit: je neemt de foto zo dat de waterval uit de hand van een tuinbeeld lijkt te komen. Apollo temt de elementen. Zelden gaat een kunstwerk zo over het weer. De zon die door het water fonkelt, een grijze lucht waartegen de boel wat wegvalt. Donderwolken die voor een schitterend contrast zorgen. En je gaat luisteren, naar het geraas van het water. In een documentaire over het Engelse Chatsworth, waar een gigantische cascade in het park ligt, hoorde ik ooit dat mensen gelukkig worden van het geluid van stromend en klaterend water. Of dat echt onderzocht is, weet ik niet maar ik kan me er iets bij voorstellen. De sprankeling is aanstekelijk. Nog nooit zag ik  hedendaagse kunst die zo ‘democratisch’ is, echt iedereen doet mee. Zeker ook binnen waar Eliasson trucs uithaalt met spiegels waar je in verdwijnt of verdubbeld uit te voorschijn komt.
Ten tijde van de klimaattop in 2015 plaatste Eliasson twaalf smeltende brokken ijs, gehouwen uit een Groenlandse gletsjer, in de vorm van een klok op het Parijse Place de Panthéon. Een helder en letterlijk statement: klimaatverandering gebéurt. In Versailles heeft hij nu een vagere verwijzing aangebracht. In het Bosquet de la Colonnade lijkt het alsof er een uitgedroogde rivierbedding ligt, met dat typische craquelé. Het blijkt om de fijnste pulver te gaan die als micromorenen achterblijft wanneer een gletsjer zijn schurende werk gedaan heeft. Eliasson bracht het spul aan rond het beeld van Persephone die geschaakt wordt door Pluto. De kunstenaar speelt een spel met betekenissen. Persephone (of Proserpina) is de dochter van Demeter, godin van de landbouw. De ontvoering naar de onderwereld door Pluto is niet voor eeuwig: halfjaarlijks mag Persephone uit haar gevangenschap. Haar verhaal van verschijnen en verdwijnen is een voor de hand liggende metafoor voor de rondgang van de seizoenen. De komst van het groen, de vruchtbaarheid die zich openbaart, zit als het ware verstopt in de vloer van steenstof die Eliasson aanlegde: samen met geoloog Minik Rosing heeft hij namelijk plannen om het te exporteren naar delen van de wereld waar de bodem uitgeput is.
Op Versailles ontsnap je nergens aan de grandeur, die is aan alles opgelegd. Vorm is de baas. Zint je dat niet, dan is Versailles een afschuwelijke ervaring. Eliasson bedacht iets moois voor als het wat veel is. Door een dik gordijn van mist stap je de leegte in.