In 2006 bracht Staatsbosbeheer samen met het NAi (Nederlands Architectuurinstituut, in 2013 opgegaan in Het Nieuwe Instituut) de publicatie Stad noch Land uit. Het boek had de veelzeggende ondertitel ‘de ruimtelijke ontordening van Nederland’. Een van de belangrijkste zaken die verschillende auteurs aankaartten was de ongebreideldheid waarmee in Nederland gebouwd werd. Iedereen, ook wie vond dat de schoorsteen moet roken, kon zien dat het verkeerd ging: buurgemeentes gingen elkaar beconcurreren met steeds ‘betere’ bedrijventerreinen en kantoorcomplexen; de oude kwamen leeg te staan. Ook vanuit de recreatie werd een steeds groter beslag op de ruimte gelegd. Tracy Metz’ boek Pret! uit 2002 liet dat heel goed zien. Conclusie van Stad noch Land: als Nederland geen verrommeld stadspark mag worden, dan moet het Rijk de regie nemen -de Nota Ruimte had die in 2005 voor een groot deel bij de provincies en gemeenten gelegd. Dirk Sijmons, Rijksadviseur voor het landschap zei toen: “Op zich ben ik niet tegen het adagium ‘decentraal wat kan, centraal wat moet’. Maar als ik dan in Den Haag kom : “Ik wil even wijzen op iets wat centraal moet”, dan is er niemand thuis.”
Ook landschapsarchitect Adriaan Geuze mengde zich toen al in het debat en doet dat nog steeds. Dat is niet vreemd, er is immers weinig veranderd -alleen de crisis zette dingen even on hold. Nadat minister Schultz-van Haegen (Infrastructuur en Milieu) dit jaar beloofde het bouwverbod voor de kust te handhaven (eerder had ze een bom had laten vallen met het idee dat verbod op te heffen) zette nrc alle bouwplannen die al zijn goedgekeurd eens op een rijtje. We kunnen ons helemaal rot gaan recreëren. Ondertussen is de toon van Geuze feller geworden. Op een symposium, zo hoorde ik, voegde hij een vertegenwoordiger van een gemeente toe: “Als Melanie [de minister] elke week zegt lazer op met de planning, de regio moet ’t doen, zit dan niet te schijtebakken. Ú bent het bevoegd gezag.”
Een collega appte: “kent iemand de slogan ’trek de groene grens’ nog?” Je zou er nostalgisch van worden. Het was de hartekreet van Milieudefensie (en honderden sympathiserende organisaties) om oprukkende bebouwing tegen te gaan en te redden van het landschap wat er nog van over was. Dat was in 1999.
Een van de lichtpunten nu is het initiatief om te komen tot ‘Nationale Parken van Wereldklasse’. Hierbij wordt niets door het Rijk opgelegd, maar er wordt wel samengewerkt door tal van partijen, de terreinbeherende organisaties zoals Natuurmonumenten, de Landschappen, Staatsbosbeheer en de Federatie Particulier Grondbezit, maar ook het bedrijfsleven en het onderwijs zijn erbij betrokken. In 2018 moeten er resultaten zijn. Wellicht komen er grotere aaneengesloten natuurgebieden, met aandacht voor cultuurhistorie en verantwoorde recreatie.
In 1978 dacht dhr. A. Snoek al na over de toekomst van de recreatie. Huiver en lach.[youtube https://www.youtube.com/watch?v=Rnvz-i6BEWI]

Met dank aan Manon Wigny voor de kijktip.