Het oudste stadspark van ons land? In het laatste nummer van Tuinjournaal schuift groen-historicus Ronald van Immerseel het Haagse Malieveld (en de aangrenzende Koekamp) als serieuze kandidaat naar voren. Beide maken deel uit van ‘boswachterij Het Haagse Bos’, sinds de oprichting in 1899 in bezit van Staatsbosbeheer.
Al in de elfde eeuw was het Haagse Bos jachtterein van de graven van Holland, die toen nog in ’s Gravesande zetelden. Gejaagd werd vanuit een houten jachthuis aan de rand van het bos. Rond 1250 verlaat Willem II zijn hof te ’s Gravesande en vestigt zich in het ambacht ‘die Haghe’. Dat ligt dichter bij de steden Delft, Leiden, Dordrecht en Haarlem én bij zijn jachtgebied. Het jachtslot dat hij sticht zou later uitgroeien tot het Binnenhof. Sporen van deze vroege bebouwing zijn terug te vinden onder de Ridderzaal.
Aan het begin van de Tachtig Jarige Oorlog of Nederlandse Opstand werd door de Spaanse bezetter een grote hoeveelheid bomen gekapt ten behoeve van de verdediging. Het Haagse bos, dat zich tot 1568 tot aan de oostelijke stadsrand uitstrekte, wordt een flink eind teruggedrongen. Na de Spanjaarden kappen ook inwoners van Den Haag veel hout om hun beschadigde huizen te herstellen. Er ontstaat een kale vlakte. Waarschijnlijk onvruchtbaar omdat de bosbodem door hevige regenval wegspoelde.
Dan volgt een interessant intermezzo, waarvan de historische waarde zich tot op de dag van vandaag doet gelden. In 1575 besloten de Staten van Holland tot het kappen van het hele bos en de verkoop van de grond. Dit om schulden, gemaakt voor de oorlogsvoering, af te lossen. Zover komt het niet. Op 16 mei ondertekend Willem van Oranje de Akte van Redemptie die rooien van bomen en verkoop van grond verbiedt en bepaalt dat de Staat erop moet toezien dat het bos in ongeschonden staat blijft. Deze akte is ook nu nog rechtsgeldig.
Het deel van het bos dat al gekapt was, wordt omgetoverd tot stadspark door de grond eerst te bemesten met huisvuil en daarna in strakke vierkante vakken te verdelen die omzoomd worden met wandellanen. Deze lindenplantage is opengesteld voor het publiek. De naam Malieveld, die we nu gebruiken voor het hele terrein, is ontleend aan de maliebaan die in 1606 gerealiseerd werd, aan de Benoordenhoutse zijde. Bij het maliespel wordt over een lange baan een houten bal geslagen. Deze bal moet op de grond blijven en halverwege de baan dient een hindernispoort genomen te worden.
In de achttiende eeuw blijft het Malieveld door lanen omgeven, maar het terrein zelf wordt open. Er vinden wapenschouwen en tal van evenementen plaats.Malieveld, Koekamp en Haagse Bos, beschermd door de Akte van Redemptie, blijken niet bestand tegen verschillende stormen – de ravage van die van 1911 was zo memorabel dat er een set ansichtkaarten van werd uitgegeven. In de Tweede Wereldoorlog werd er door de noodlijdende Haagse bevolking hout uit het bos gehaald. De Duitsers kapten een flink stuk om een open schootsveld te krijgen.Met grote demonstraties of evenementen verandert het Malieveld van stadspark in het drukste stukje groen van Nederland. Zoals vanavond, met het optreden van Bruce Springsteen. Fans verzamelden zich zaterdag al aan de hekken. Ik mag vanavond voor het concert een biertje drinken bij de boswachter. Ik draai alvast muziek. Woody Guthrie en Pete Seeger (Bruce deed een tribute-album in 2006) om in de stemming te komen. This land is your land.

Afbeeldingen van boven naar beneden:
-Volksfeest 1816, ter ere van de komst naar Den Haag van prins Willem II en zijn bruid Anna Paulowna
-Door de Duitsers gerooide bomen, 1943
-Koningin-regentes Emma (?) voor de uitreiking van medailles aan de ‘Indische Dapperen’, 1895
Met dank aan Harma Horlings