De reuzenberenklauw is een ontzagwekkende plant. Ik weet nog heel goed hoe ik ooit over de Grienedyk, vlak buiten Sneek, fietste, een bocht omsloeg en daar, in het tegenlicht, gigantische gestaltes zag staan. Minstens vier meter hoog. Er ging een vage dreiging vanuit, de plant laat je even weten wie hier de baas is.In gebieden in de Kaukasus en Centraal-Azië waar de plant van nature voorkomt of in Russische streken waar hij in het verleden verbouwd werd om als veevoer te dienen, groeit elk kind op met de waarschuwing de plant niet aan te raken. Reuzenberenklauw scheidt een sap af dat grote hoeveelheden furanocumarines bevat. Deze stoffen veroorzaken onder invloed van ultraviolette straling uit zonlicht ernstige brandblaren. Het pijnlijke effect is er niet onmiddellijk na contact, dus een kind kan in alle onwetendheid blijven spelen bij de planten. Op internet zijn ook foto’s te vinden van huisdieren die vreselijk getroffen zijn.
Reuzenberenklauw werd in de negentiende eeuw in West-Europa geïntroduceerd als sierplant. De naam wordt gebruikt voor drie soorten, waarvan Heracleum mantegazzianum het meeste voorkomt. In 1817 bezat de botanische tuin van Kew de zaden van de plant. In 1828 volgt al de eerste Britse melding van reuzenberenklauw in het wild. De plant kon zich snel verspreiden omdat hij geen natuurlijke vijanden heeft in onze streken. Bedenk dat elke plant tussen de twintig- en honderdduizend zaden produceert, en het scenario voor een invasie ligt klaar. Reuzenberenklauw loopt vroeg in het voorjaar uit en groeit hard, daardoor overschaduwt hij andere planten. Wanneer je niet ingrijpt kan de berenklauw enorme stukken land innemen. In vergelijking met bijvoorbeeld de Japanse duizendknoop is de reuzenberenklauw wel beter te bestrijden. Zeker in gebieden waar begrazing met schapen of runderen mogelijk is, verdwijnt de plant na verloop van tijd.
In Groot-Brittannië verschenen eind jaren zestig van de vorige eeuw de eerste horrorberichten in de media over kinderen die bijvoorbeeld fluitjes hadden gemaakt van de holle stengels van de reuzenberenklauw. Het laat zich raden met wat voor vreselijks de jongens en meisjes in het ziekenhuis belandden. Er ontstond een klopjacht op de planten en in de pers werden ze met ’triffids’ vergeleken. Dat zijn de fictieve planten die in John Wyndhams boek The day of the Triffids (1951) de wereld overnemen.[youtube https://www.youtube.com/watch?v=5P3YyIv7dJ0]Voor hun nummer The return of the Giant Hogweed (1971) mengden Genesis (toen nog met Peter Gabriel als frontman) feit en fabel:
Fashionable country gentlemen had some cultivated wild gardens,
In which they innocently planted the Giant Hogweed throughout the land.
Botanical creature stirs, seeking revenge.
Royal beast did not forget.
Soon they escaped, spreading their seed, preparing for an onslaught,
threatening the human race.
Ik ken er geen voorbeelden van in Nederland maar in Duitsland en Polen veroorzaakt de reuzenberenklauw ook erosie door planten die de bodem vasthouden te verdringen. De plant wordt de vijand en in Polen gaven journalisten de berenklauw de bijnaam Stalins Wraak. Wat wel gebeurt met al die oorlogstaal: de plant wordt bijna een persoon.

Met dank aan Staatsbosbeheerder Paul Dirks voor de muziektip.