[youtube https://www.youtube.com/watch?v=vS73P3hZvPA]In 1909 wordt de Duitse etnoloog (‘volkenkundige’) Theodor Koch-Grünberg op een tocht door de Amazone begeleid door de sjamaan Karamakate. De Duitser heeft dringend behoefte aan een plantaardig geneesmiddel dat de sjamaan waarschijnlijk weet te vinden. De genezer heeft ook iets aan de tocht. Hij dacht namelijk dat zijn stam uitgemoord was maar Theodor weet dat er nog overlevenden zijn. Samen gaan ze op zoek.
Theodor heeft echt bestaan. In de film El abrazo de la serpiente (De omhelzing van de slang) zien we hoe zijn nagelaten geschriften aan het begin van de Tweede Wereldoorlog de Amerikaanse bioloog Richard Evans Schultes aanzetten tot het herhalen van de tocht van Theodor. Ook Richard gaat met, de nu veel oudere, Karamakate op pad.
Soms zijn de beelden van de twee tochten zo versneden dat de exacte verhaallijnen wat doorelkaar lopen.
De film maakt duidelijk hoe funest het contact met de blanken was en is voor de Indianen. We zien de uitwassen van zending en missie en bovenal het kapot maken van het regenwoud, in dit geval om de Westerse behoefte aan rubber te stillen. Voortdurend worden leefregels van de Indianen geschonden. Voor de regentijd mag er niet gevist worden, maar de blanke ziet een rivier vol eten en neemt gewoon. Het geneesmiddel voor Theodor komt van de yakruna, een plant die alleen bij een bepaald soort rubberboom groeit. Yakruna mag niet weggehaald worden uit het woud, je mag het niet kweken. Maar de onderzoeker steekt de zaden van de rubberboom wel in zijn zak…Dat lijkt een klein gebaar, maar het staat voor het zich eindeloos toe-eigenen van de wereld.
Voor Karamakate is het woud bezield, de dieren en planten, de rotsen en rivieren spreken. En er is de stem van de voorouders. Maar de sjamaan is verward door alles wat er gebeurd is. Hij kan de rotstekeningen, die hij ooit zelf onderhield, niet meer lezen. Hij vreest ook, net als de blanken, een chullachaquis, een ‘lege of holle geest’ te worden. Wanneer hij een foto van zichzelf ziet, die Richard hem toont in een boek van Theodor, denkt hij dat het zover is gekomen.
Bij een ontmoeting met een stam laat Theodor per ongeluk zijn kompas achter. Hij wil het per se terug. Anders zouden de Indianen hun vermogen om zich te oriënteren op de sterren weleens kwijt kunnen raken. Karamakate voegt hem toe: “Maar is kennis niet van iedereen?”
El abrazo bevat afschuwelijke beelden die niet onder doen voor de horror van Apocalyps Now of Lord of the flies. Maar de film is niet om hopeloos van te worden. De tochten over de rivier zijn ook een symbolische vingerwijzing: de weg is naar binnen. Het hoort bij het werk van de sjamaan om heelheid te herstellen. Dat kun je alleen zelf doen, maar de sjamaan is de raadgever onderweg. Eenmaal thuis, dan pas kun je echt zien en horen. Karamakate: “De rivier zegt je hoe je moet roeien.”