Wat wil fotografe Awoiska van der Molen ons zeggen met haar beelden? Ze werd bekend met landschappen die alleen door de maan beschenen worden. Dat werk is magistraal. Het licht zilvert over de bladeren van de hoogste bomen. Een groot zwart gat zuigt je naar het centrum van de foto. Pas van dichtbij zie je dat hier ook een bladerdak is. De fotografe moet op een hoge rots gestaan hebben toen ze met heel veel geduld de foto nam. Bij ander werk weet je helemaal niet of het dag of nacht is. Een foto die eerst abstract lijkt, met een gekartelde diagonaal in zwart, blijkt een bomensilhouet te zijn. En zwart? Dat is iets te makkelijk. Veel van haar foto-oppervlaktes lijken wel gepolijst graniet. Nog zoiets: wat ik voor een verdorde steppe hield, werd bij goed kijken een meer.
Op haar tentoonstelling Blanco in Foam hebben de werken geen titels, alleen nummers. Haar fotoboek heeft geen tekst. We weten dat Van der Molen vaak wekenlang alleen in de natuur verblijft. Op haar foto’s zien we geen mensen, zelfs geen directe aanwijzing dat die er zouden kunnen zijn. Blanco is een goede titel, zo van ‘ik onthoud me van commentaar’. Over mijn eigen werk, maar ook over de natuur waarin ik de foto maakte -vul ik voor Van der Molen in. Boven het werk van Awoiska van der Molen hangt de wolk van niet-weten.
Vorige week, toen ik (slechts) een ochtend alleen in de natuur was, en daarna weer terug in de stad, had ik dat ineens heel sterk: het besef van het constante verhaal dat mijn geest vertelt. Als ik mijn brein ben, dan ben ik een babbelkous. Kwetter de kwetter. Totdat! Buiten. Daar is ook de geest stiller. En, zo’n opluchting, daar kom je ook niet voortdurend in het verhaal van de ander terecht. Waar willen we elkaar toch de hele tijd van overtuigen? Van ons eigen bestaan? De stad werd even onverdraaglijk.
De natuur, die oude wereld, is elk moment nieuw. En als jouw geest stil wordt, ben jij dat ook. Dat zegt het werk van Van der Molen mij.
In Foam hangt nu ook (heel veel) werk van de Franse fotograaf Jacques Henri Lartigue (1894-1986). Nu ’s niet zijn beroemde zwart-wit foto’s van Parijse architectuur, of van het ‘snelle leven’ dat met vliegtuigpioniers en autoraces begin twintigste eeuw zijn aanvang had. We zien kleurenfoto’s van burgerlijk, haast naïef vermaak, in de sneeuw, aan de Zuid-Franse kust, in kleine dorpjes. De meeste beelden zijn heel scherp en met veel details. Als het bloesemt, kun je de blaadjes tellen. Lartigue schreef: “De lente, onverzadigbaar en simpelweg te prachtig, verslindt mij.” Hij toont ons een jubelend joie de vivre. Een groter contrast met Van der Molen is niet denkbaar. Mijn rijkdom: ik hoef niet te kiezen.