“Na het in de loop van vorige jaar is gelukt om in de Biesbosch een natuurreservaat te verwerven heeft één van de medewerkers van mijn Instituut het voorstel gedaan het Ministerie van O.K.W. in overweging te geven de bever, Castor fiber L., weer in Nederland in te voeren.”
Aldus een fijne getikte brief van het hoofd van het R.I.V.O.N.* aan de directeur van Staatsbosbeheer. Dagtekening: 13 mei 1959. Het zou daarna nog bijna dertig jaar duren voor de eerste bevers in 1988 in de Biesbosch werden uitgezet.
Volgens de meeste bronnen verdween de bever in 1825 uit Nederland. Toen werd het laatste exemplaar bij Zalk, aan de IJssel, afgeschoten. Herintroductie moet je zorgvuldig aanpakken. Misschien is ons land in 150 jaar tijd te klein geworden voor de bever. Dan zou dat lijden voor de nieuwe bever opleveren en imagoschade voor de natuurbescherming. Of stel dat de bever zich (net als de muskusrat) op onze dammen en dijken stort? Ook belangrijk: is ons rivierwater niet te vervuild? En om hoeveel bevers zou het moeten gaan om inteelt te voorkomen? Een werkgroep studeerde hier zes jaar op en kwam tot de conclusie dat de Biesbosch de meest geschikte locatie is om bevers uit het (toen nog Oost-Duitse) Elbegebied naar Nederland te halen. Daar had de bever zijn maximale verspreiding bereikt, was niet ‘gekruist’ met zijn Amerikaanse neven (wat in Polen wel gebeurd was) en, lees ik in een artikel van Dirk Fey die 43 jaar voor Staatsbosbeheer in de Biesbosch werkte: “de waterkwaliteit van de Elbe en zijn zijrivieren is zeker zo slecht als ons Rijn -en Maaswater.” Vanaf 1988 werden er vijf jaar lang tussen de zes en veertien bevers uitgezet.Vorige week was ik in de Biesbosch en boswachter Thomas van der Es vertelde dat er inmiddels meer dan 130 burchten zijn. Overal kom je beversporen tegen: glijbanen van hoger gelegen stukken naar het water en vooral veel aangeknaagde en gevelde bomen.
Van fauna-ecoloog Meta Rijks hoor ik dat uitgezette populaties ook aanwas hebben van dieren die op eigen kracht onze natuur bereiken. In het Noord-Limburgse Schuitwater zijn in 2003 bevers losgelaten en daar komen nu ook dieren voor van een illegale uitzetting in de Ardennen. En een ontsnapping van bevers uit Natuurpark Lelystad in de winter van 1990-1991 zorgde ervoor dat het dier nu in Almere wordt gezien.
Het gaat goed met de bever in Nederland. Te goed? Een bever regelt bij voorkeur zijn eigen waterstand, en die kan afwijken van wat een waterschap, een visser of een boer wenst. En ja, het kan dus voorkomen dat bevers ‘afgevoerd’ moeten worden.
Dat brengt mij op die uitspraak van gister; ‘de natuur beheert de natuur’. Daar heb ik het vaak met Meta over. De conclusie kan soms wat deprimerend zijn: als je eenmaal stevig hebt ingegrepen in een natuurlijke situatie en bijvoorbeeld de waterhuishouding hebt veranderd en roofdieren hebt uitgeroeid, dan is het (dynamisch) evenwicht eruit en blijf je bezig. Van de andere kant, wanneer je de natuur weer tijd en schaal gunt en de mogelijkheid om te bewegen, dan zie je de mooiste ontwikkelingen. Op naar een situatie waarin ons natuurbeheer overbodig is? Wie weet. Zeker is dat de natuur niets over het hoofd ziet.

* R.I.V.O.N.: Rijksinstituut voor Veldbiologisch Onderzoek ten behoeve van het Natuurbehoud, opgericht in 1957. Via fusies en hervormingen opgegaan in Alterra.

Foto: Harma Horlings