Niet origineel, maar wel altijd fraai: blaadjes en takjes toevoegen aan een papiermengsel zodat ze in het uiteindelijke ‘geschepte’ resultaat, als door een vlies bedekt, in het papier zitten. Op eco-bruiloften zie je zelfs dat zaadjes in papier en karton van een aandenken verwerkt worden. Dat laat je later gewoon achter in je tuin -groeit er een bloem uit, ter herinnering aan het gehuwde stel. Voor de kaft van het nieuwste boek over Sjoerd Buisman, dat bij de tentoonstelling in Museum Kranenburgh verscheen, leverde de kunstenaar blaadjes uit La Ferrière-Duval. Daar, in Normandië, houdt hij atelier. En niet zo maar atelier: hij heeft er een château met, nog belangrijker, weides en boompartijen. Die blaadjes in het papier komen dus van dezelfde plek als bijvoorbeeld de egelantieren en maretakken waar hij zulk mooi werk mee maakt. Met het boek heb ik de plek in handen -het genoegen van de fetisjist. Alle lof dus voor Papierfabriek De Middelste Molen in het Gelderse Loenen die de kaft samen met de kunstenaar ontwikkelde. Het boek is sowieso fraai. De titel, ‘de Bomen van Buisman’, lijkt er niet opgedrukt, maar opgestempeld. En, als een soort logo voor de kunstenaar zien we een gestileerde, groene boom.
Buisman heeft in zijn carrière vaak met wilgen gewerkt. Als kind, struinend langs de grienden (natte akkers voor wilgenhout) van de Biesbosch raakte hij al gefascineerd door de bomen. Er is geen boom die het Hollandse landschap beter verpersoonlijkt. En de wilg is ontzettend, nou ja plooibaar in zijn toepassing. Of je nou een mand van de tenen vlecht, wat al duizenden jaren gebeurt, of het hout toepast voor zinkstukken (gevlochten matten die je verzwaart met stenen) waarop onze dijken rusten, de wilg is overal -ook onder de Tweede Maasvlakte.
Maar nu Sjoerd Buisman. Hij ontdekte dat wanneer hij een wilg op z’n kop plantte de ‘voormalige’ takken uitliepen en wortelden. Ze brachten zelfs een ‘omgekeerde’ sapstroom teweeg in de boom.Buisman zette ook bomen op poten. (Zien we er daar een van op ‘het logo’?). Hij liet, in het Arboretum Kalmthout (België), om een centrale wat dikkere lindeboom vijf kleine lindes planten. Die werden met de top in de stam van de linde in het midden geënt. Na verloop van tijd werd het onderste stuk van de stam weggezaagd. Er bleef een linde over, geschraagd door vijf poten.
Mensen, meestal ‘van het soort’ dat ook niet van bonsai houdt, kunnen heel afwijzend reageren op deze Buismanbomen. Maar het is klip en klaar dat de bomen floreren. Dat komt omdat zowel de Japanse kunstenaars als Buisman hun materiaal kennen. Ze kunnen denken als een boom.
Het boek is vormgegeven door Sepp Bader, en dat betekent dat alles fijn in zijn ruimte zit. Foto’s vaak flink, teksten groot maar zonder overdrijving. Zo’n boek wil je hebben. Maar toen. Ik ging lezen en vroeg me af, tot welk publiek richt de auteur zich met een alinea als deze: “De combinatie van een structurele aanpak en de aanname van toevalligheden maken Buisman een heel bijzondere kunstenaar. Mede omdat hij hiermee kwaliteit in de beeldende kunst sinds lange tijd weer meetbaar maakt. Inherent aan deze gedachte is de aanname dat de kwaliteit van kunst gelijk staat aan de kwaliteit van communicatie die er plaatsvindt tussen kunstenaar en beschouwer, en in dit geval ook de natuur. De onderlinge dynamiek die hier ontstaat, staat gelijk aan groei, en dus betekenis.” Dit is toch geen helder stuk proza. (En ik heb dit citaat niet als een zure recensent uit zijn context gehaald, het staat zo in de inleiding). Wie het werk van Buisman al jaren volgt, begrijpt wel wat er bedoeld wordt. Maar het zal je maar koud op het dak vallen. Ik had de kunstenaar, die in 2016 vijftig jaar ‘in ’t vak zit’, een sprekender eerbetoon gegund. Maar de tentoonstelling staat, vooruit, als een boom

Werner van den Belt: de Bomen van Buisman. Uitgeverij de Kunst, Zwolle 2015