De Waddenvereniging bestaat 50 jaar en Kester Freriks schreef een boek over de geschiedenis van de club, van stevige akties uit de beginjaren tot allerlei samenwerkingen nu. Al eeuwenlang bestonden er plannen om de Waddenzee te bedijken. In de jaren vijftig en zestig van de vorige eeuw dreigden die ineens serieus uitgevoerd te worden. En in feite waren de ingenieurs al een eind op streek: de Amsteldiepdijk uit 1924 betekende het einde van Wieringen als Waddeneiland. De grens tussen Waddenzee en Zuiderzee was nooit scherp te trekken, de zeeën gingen in elkaar over en hadden alles met elkaar te maken. De Afsluitdijk uit 1932 maakte daar met een keiharde grens abrupt een einde aan. Bekend zijn de gevolgen voor de voormalige Zuiderzeestadjes. Pas veel later werd duidelijk hoe ingrijpend ook het Waddengebied er door veranderde: door de dijk, 32 kilometer lang, 90 meter breed, wijzigde de richting en kracht van de stromingen in de geulen. Het eiland Griend was bijna weggespoeld als de mens niet had ingegrepen.
Het is iets uit een jongensboek, hoe de oprichting van de Waddenvereniging terug te voeren is op het initiatief van een slim en betrokken, nou ja ventje eigenlijk: de zestienjarige Kees Wevers uit Kortenhoef. Op 26 juni 1965 plaatste hij in de Leeuwarder Courant een oproep. Of iedereen die voor het behoud van de Waddenzee is, een sympathiserende briefkaart wilde sturen. Al heel snel bleken wetenschappers, een notaris en iemand die iemand kende met een stencilmachine te sympathiseren. Die vormden het eerste bestuur.
Hoe het er nou allemaal aan toe ging in de club, het interesseert me maar matig. Veel belangrijker is uiteraard het resultaat dat nog steeds het grootste succes van de vereniging vormt: indijking en inpoldering van de Waddenzee zijn in 1970 resoluut van de baan.
Toch had de Waddenvereniging, met de legendarische slogan ‘Wees wijs met de Waddenzee’ de handenvol aan voortdurend nieuwe bedreigingen: vervuiling via Rijn en Eems, olie- en zoutwinning, recreatiedruk, en nog veel meer.
Fijn om te lezen dat Staatsbosbeheer, in zijn aard niet zo van de akties, ook doorslaggevend kon zijn op een andere manier. In de jaren zeventig hoopten het Rijk en de provincie Groningen van het noordoosten van het land een economisch succes te maken met inpolderingen van De Dollard, een kanaal tussen Winschoten en de Eems en een industriegebied in Oosterhorn. Uiteindelijk verhinderde een rapport van Staatsbosbeheer al deze desastreuze ingrepen. Het bleek dat 65% van de West-Europese populatie van de kluut in en rondom de Dollard leeft. Freriks haalt nog een hoge ambtenaar aan die tegen minister-president Den Uyl, op werkbezoek in het Noorden, zei: “Die kluten helpen mijn kanaal naar de kloten.”
In het boek van Freriks ook aandacht voor hedendaagse problemen waar je niet zo makkelijk tegen ten strijde trekt. Wetenschappers signaleren grootschalige veranderingen in het Waddengebied. Het water stijgt en wordt warmer, er zijn vaker zomerstormen die hele stukken van eilanden en platen wegslaan.
Het boek wordt wat ontsierd door de vele herhalingen en lange citaten. Maar dat viel me misschien alleen maar op omdat ik het in een nacht uitlas… Freriks legt de geschiedenis van de vereniging goed uit en verdient alle lof wanneer hij zijn eigen liefde voor het gebied laat blijken. Dan ga je helemaal met zijn woorden mee. Het wad is een van de grootste gebieden op aarde waar het getij vrij spel heeft. Eb en vloed zorgen voor een ongekende dynamiek, met afslag en groei van de eilanden en platen. Freriks: “De Wadden ontstaan elke dag opnieuw.”

Kester Freriks: De kleuren van het wad, van bedreigde zee tot werelderfgoed. Uitgeverij Koninklijke Van Gorcum, Assen 2015
Het citaat in de titel is van Kees Wevers. Onderstaande foto is van het blog van Remi Hougee, boswachter bij Staatsbosbeheer. Volg hem via deze link.