Voor een paar euro vond ik het tweedehands, Een zucht van verwondering, het boek van Frans Buissink (tekst) en Marjolein Bastin (illustraties, uiteraard). Het is uit 1990 en toen heb ik het compleet gemist. Ik studeerde net kunstgeschiedenis en moest eerst maar eens de grote lijnen van dat vak onder de knie krijgen. Daarna was er eigenlijk nooit meer aandacht voor illustratoren, er waren altijd kunstvormen die belangrijker werden gevonden. Dat is gelukkig in 2008 veranderd met de aanstelling van Saskia de Bodt als bijzonder hoogleraar illustratie aan de Universiteit van Amsterdam.
In Nederland hebben schoolplaten en Verkade-albums bewezen wat goede tekenaars en schilders kunnen betekenen voor het natuuronderwijs. Aantrekkelijke beelden, maken leren nu eenmaal makkelijker. Met plezier en gretigheid wil je dan weten over ‘het leven in sloot en plas’ of het gedrag van weidevogels, móet je gewoon de boom herkennen aan zijn blad én zijn wintersilhouet. Naar buiten gaan hoort er als vanzelfsprekend bij. Zucht, dat is allemaal wel heel erg veranderd als je de statistieken leest over ‘kinderen en de natuur’ (ze komen er eenvoudigweg niet), hoezeer Staatsbosbeheer en andere clubs ook hun best doen om scholen uit te nodigen voor een onvergetelijke dag in het bos.
Maar terug naar Marjolein Bastins boek. Dat zou eigenlijk -zoals je vroeger Cats had als ’tweede huisbijbel’ -bij elk Nederlands gezin op tafel moeten liggen, naast alle phones, pads, en macs. Bastin heeft een enorme kennis van de natuur, maar in tegenstelling tot wat je dan vaak ziet, heeft zij niet alleen maar belangstelling voor waanzinnig zeldzame soorten die je slechts spot na dagen afzien. Nee, de allergewoonste schelpjes die iedereen vindt op het strand, spinnen en slakken die je zelfs op een balkon treft, ook die natuur observeert ze. En wat ze overbrengt met haar platen: het is een plezier om naar de natuur te kijken! Voor haar zit daar een zich fundamenteel verbonden weten met het leven om haar heen achter. Maar zo diep hoeft het allemaal niet meteen te gaan. Alleen maar kijken, en de verwondering komt vanzelf, over het slijmspoor van de slak of de perfectie van zijn huisje.
En oh, wat leer ik veel terwijl ik door Een zucht blader. Ik heb het gewoon gezellig met mijn boek wanneer ik lees van Amerikaanse vogelkers, die verfoeide boom, maar zijn bes blijkt eetbaar. Ik steek iets op over de enorme tochten die een uk als de tuinfluiter aflegt, en hoor bijna dat de ransuil ‘kan blazen als een kat en keffen als een dwergpoedel’.
Er kleeft Bastin iets tuttigs aan. Dat komt misschien door al die mutserige theelepels en andere meuk waar ze zich ook mee bezighoudt. Doet niks af aan haar talent. En in haar boek gaat ze nergens de ‘viezige’ natuur uit de weg. Die bestaat niet voor haar. Gewriemel, slijmerij en keutels, het hoort er allemaal bij. Net als de dood, in de natuur zo vaak voorwaarde voor nieuw leven. Het gaat om het Grote Geheel. Ja, Buissink en Bastin schrijven dat met hoofdletters.