Al meer dan honderd jaar is de beer ons favoriete knuffelbeest. Dat maakt het lastig om een beetje reëel naar het dier te kijken. Er is een enorme schattigheidsindustrie die haar geld verdiend met berenspul, van Disney (dat de rechten op Winnie the Pooh heeft), tot Steiff. En wie in de jaren zeventig jong was kon niet om de schmalz van Grizzly Adams heen.
[youtube https://www.youtube.com/watch?v=PmdqFe2URnU?rel=0]
De historische Adams overleed aan verwondingen toegebracht door een beer. Wat mij brengt op dat andere beeld van de beer: de moordmachine. In 1976 was er al een Grizzly horrorfilm. Met best spannende opnames waarin je door de ogen van de beer meekijkt naar je prooi, een camperend meisje. Wederom met Grizzly als titel, staat voor dit jaar de release gepland van een nieuwe horrorfilm, deze keer van regisseur David Hackl -die ook Saw V maakte.[youtube https://www.youtube.com/watch?v=Lly0xAWIPTk?rel=0]
In heel veel horrorfilms wordt gespeeld met het idee dat de natuur een grens stelt, die overschrijden leidt tot de ondergang van een fiks aantal personages. “The maze is sacred ground. That’s where nature is in charge.” Er is een geweldige documentaire uit 2004 waarin regisseur Werner Herzog op zoek gaat naar wat Timothy Treadwell bewoog om zich 12 jaar lang elke zomer in een natuurgebied in Alaska te laten droppen en daar het seizoen tussen de wilde dieren door te brengen. Treadwell, volkomen onuitstaanbaar en naar ik vermoed ook geestesziek, nam later een camera mee en legde vast hoe hij ‘vriendschap sluit met de beren’ -en daarmee hun natuurlijk gedrag beïnvloedt. Dat filmen gaat vijf jaar goed. Dan wordt hij verscheurd door de dieren. Het materiaal van Treadwell is uitermate fascinerend, het zijn bepaald niet de beelden van natuuronderzoekers die met wetenschappelijke distinctie hun ondewerp benaderen. Vanaf moment een, is Treadwell die grens al over.
Vorig jaar vierde Staatsbosbeheer de nieuwe wildernis. Stefan Pasma, van ongerepte natuur.nl stuurde een brief naar NRC waarin hij zich afvroeg waarom we de bruine beer niet herintroduceren in Nederland. In 2007 had hij dat ook al eens in Trouw gedaan. Een echt goed antwoord heeft hij nog steeds niet. Uiteraard, je moet over een groot gebied beschikken, je moet een levensvatbare populatie hebben (die niet aan inteelt ten onder gaat), er mag geen gevaar zijn voor mensen (en ook niet voor gehouden dieren zullen sommigen zeggen). Geen wonder dat terreinbeherende organisaties eerst maar eens kijken hoe het gaat met de komst van wolf en lynx, die op eigen kracht onze natuur weten te vinden.
Nu moet ik bekennen dat ik een tijdlang dacht dat de bruine beer een of andere pleistocene rariteit is. Maar hij hoort gewoon bij onze geschiedenis. In De Zoogdieren van Nederland (IJsseling en Scheygrond) lees ik: “Over het voorkomen van Ursus arctos L., de bruine beer (een hoofdfiguur in het Middeleeuwse dierenepos “Van den vos Reinaerde” ca.1250) en het tijdstip waarop dit dier uit onze fauna verrdwenen is, is evenmin veel bekend. Volgens Sloet (1848) zou in 1389 een jonge beer zijn aangeboden aan de Hertog van Gelder. In Noord-West Duitsland werd het laatste exemplaar in 1650 neergelegd.” In zijn artikelen wees Pasma er al op dat de bisschoppen van Utrecht het jachtrecht op beren bezaten. Tot zeker 1025 werd dat recht herbevestigd door de keizer.
Ik denk dat we het echte gesprek over de beer in Nederland pas over enkele decennia voeren. Maar duidelijk is dat beide soorten, mens en beer, gebaat zijn bij afstand.

[youtube https://www.youtube.com/watch?v=q8MjDyfcMmU?rel=0]