Vlak buiten Den Bosch ligt een geweldig stuk industrieel erfgoed: de spoorbrug door natuurgebied de Moerputten. De brug is door Stichting Open Monumentendag uitgeroepen tot ‘monument van de maand’. Hij past mooi binnen het thema voor dit jaar, ‘Op Reis’.
Nu kun je de brug altijd gratis bezoeken (er ligt een wandelpad overheen) maar afgelopen weekend waren er ook gratis excursies. Daar waren zoveel aanmeldingen voor, dat kan de boswachter nooit alleen af. Gelukkig zijn er vrijwilligers. Ik ging mee. Dat was best luxe: een vrijwilliger voor de planten en dieren en een voor de brug. Er waren ook deelnemers tussen de tien en de zestien, wat mij verbaasde omdat je altijd hoort dat die geen belangstelling hebben voor ‘buiten’.
Ik moet eerlijk zeggen dat ik soms dacht, vertel me iets wat ik nog niet weet. Alle klassiekers kwamen langs: met weegbree kun je de brand van een netel verzachten, (Stoer! Maas, met zijn moeder uit Zaltbommel gekomen, probeert het meteen uit – met matig resultaat). Welke plant ruikt naar uien (look-zonder-look), hoe onderscheid je een mannetjes van een vrouwtjes wilg? En wat is het verschil tussen de zomer- en wintereik? Maar, realiseer ik me, ik weet dit alleen maar omdat het mij ook ooit zo is verteld, door ouders of IVN’ers, boeren en jagers (echt waar) voor de klas.
Die kennis van de natuur hoort bij ons cultureel erfgoed en als je er zelf niet (meer) over beschikt: neem je kind mee op excursie. Dan geven we ze door, al die verhalen. En wie weet zit er wel een nieuwe Jac. P. Thijsse tussen de deelnemers. Of een nieuwe Victor de Stuers.
Staatsbosbeheer werkt met 4800 vrijwilligers. De Stichting Open Monumentendag heeft er maar liefst 18.000, die gemiddeld 52 uur per jaar besteden aan ‘hun klus’. Wel even opletten dat je niet het signaal afgeeft, ‘we particieren het hele natuurbeheer en de monumentenzorg wel bij elkaar met vrijwilligers’. Het blijft toch echt vakwerk, zo’n brug restaureren of een blauwgrasland in stand houden. Wel leer ik van de vrijwilliger hoe ik de rozet van de kale jonker herken. Voor wie nog op excursie moet, dat is een distel.