Laat me je tuin zien en ik zeg je wie je bent. Dat is zo’n beetje het uitgangspunt van Filosoferen in de Tuin van de Australische denker Damon Young (1975). In zijn boek behandelt hij de ideeën over natuur van een aantal grote schrijvers en filosofen, van Voltaire en Nietzsche tot Colette en Emily Dickinson. Het zijn allemaal denkers die bij de moderne tijd horen. Young heeft zijn stukken over hen ingeklemd tussen twee beschouwingen over de klassieken, hij begint met Aristoteles en eindigt met Plato die over Socrates schrijft. Het is een beetje flauw om met een rijtje namen te komen van mensen die ook in het boek gekund hadden. Maar Goethe heb ik toch wel echt gemist.
Het eerste hoofdstuk is meteen het beste en het is ook de plek waar we het meeste van Young zelf te zien krijgen. Hij legt uit hoe makkelijk wij over natuur praten, alsof het volkomen helder is waarover we het dan hebben. Maar de betekenis van natuur is kwikzilverig. En dat komt omdat natuur zelf iets anders is dan wij in woorden kunnen vangen. Het Griekse physis (waar onze woorden fysica en fysiek vandaan komen) betekende niet gewoon natuur maar veeleer natuur als proces van wording. De filosoof Heraclitus constateerde: “physis verbergt zichzelf graag”. Niet nieuw maar wel fraai verwoord is hoe Young die klassieke lijn doortrekt naar de moderne tijd. Alfred North Whitehead (1861-1947) beschreef hoe de natuur ’tijdelijke gewoonten’ heeft. “Maar ze heeft geen wetten en geen wetgever; ze is, niet meer.” Als je daarover nadenkt kan het je duizelen maar Young zet dan nog een stap. Ook de menselijke natuur is niet te vatten: we kunnen onszelf niet doorzien. Young: “Deze raadsels, natuur en mensheid, komen samen in de tuin. Daarom heeft deze een bijzondere filosofische betekenis…De tuin is vermenselijkte natuur. Maar we zien er ook iets wat voorbij onszelf ligt: een hint van een niet-menselijke, niet denkende kosmos, waar het bewustzijn niet bij kan.”
Dat is een prachtige introductie op al die filosofen die geworsteld hebben met waar ze niet bij kunnen. Young dist talloze biografische feitjes op over zijn denkers en het boek krijgt daardoor iets aangenaam persoonlijks. Leuk om te leren hoe George Orwell extra van de natuur kon genieten omdat ze niks kost. Hij beschreef de lente in Engeland als gratis massavermaak en bleef zich verbazen over hoe goed en goedkoop dingen kunnen zijn. Daar kan ik ook niet over uit. Ik kocht voor tien cent per stuk zaailingen van de andijvie. Zoveel voor zo weinig, dat is ook deel van ‘het geluk van de tuin’.

Filosoferen in de Tuin van Damon Young, Uitgeverij Ten Have, 2014. Het boek kost 16,99 en dat is te geef. Na twee keer lezen ligt het wel uitelkaar. Ook zitten er nogal wat slordigheden in. De opmaak schiet af en toe tekort maar erger zijn de fouten zoals ‘Arthur Baudelaire’ waar Charles- óf -Rimbaud bedoeld is. De Spaanse Griep was niet in 1914 maar 1918, Bath is wel een badplaats maar geen kustplaats.