Louise Fresco. Die vrouw weet meer dan God. Haar vak is voedsel, maar dat hangt met zoveel samen dat ze zich ook verdiept in productietechnieken, marktwerking, biodiversiteit, ethiek en nou ja, eigenlijk alles. Haar Ted Talk uit 2009, On Feeding the World, was meer dan briljant. En in alle interviews die van haar op het internet te vinden zijn, zie je datzelfde: enorm brede kennis gekoppeld aan bevlogenheid. Daarnaast is zij ook nog eens plezierig om naar te kijken. Dus een avond met Louise is een feest. (En je kunt haar lezen, ze schrijft geweldig).
Louise Fresco is heel goed in het doorprikken van illusies en mythes die rondom voedsel bestaan. En dat doet ze genuanceerd. Ondertussen heel bekend is haar verhaal over de plofkip versus de bio-kip. Die laatste heeft misschien wel een fijner leven maar als je alles bijelkaar optelt levert ze geen duurzamer product. Fresco’s idee voor de toekomst is dan ook om het beste van twee werelden te combineren: high tech landbouw die relatief weinig ruimte inneemt met beter dierenwelzijn en verwerking van afvalstoffen. Ze preekt nooit, maar zelf is ze vegetariër wat een van de beste dingen is die je voor planeet aarde kunt doen.
En toch mis ik iets bij haar. Moeiteloos toont ze statistieken over de groei van de wereldbevolking gekoppeld aan een gemiddeld grotere consumptie per hoofd van de wereldbevolking. Eigenlijk gewoon: hoe rijker je wordt hoe meer je wil, met name vlees. Fresco zegt nooit ‘dan eet je maar geen dierlijk eiwit’ tegen bijvoorbeeld de Chinezen. Dat lijkt heel bescheiden. De wetenschapper wordt niet moralistisch. Van de andere kant: is de markt haar meester? Soms vrees ik van wel en dan doemt er een veel groter probleem op dan de honger in de wereld bestrijden. Dat zie je overal in Azië, Afrika, Zuid-Amerika: als de maag eenmaal gevuld is (wat mogelijk is door bijvoorbeeld landbouwmechanisatie) en er schiet geld over, dan komt de schotelantenne, merkkleding, auto enzovoorts enzovoorts. Na het eten komen de spullen, eindeloos veel spullen. Liefst meer nog dan de buren hebben. Die honger lijkt niet te stillen. Of wel?
Ik denk dat alleen je verbonden weten met de natuur, de aarde, dat kan oplossen. Er zit namelijk een spiritueel component in die honger. Als je de hele dag met een primitief werktuig het land moet bewerken om een handje rijst te verkrijgen, dan voel je dat misschien niet zo. Dan voel je de lege maag. Maar welke leegte probeer je te vullen met stuff? Dat is een existentiële vraag.
Op het fysieke vlak ben je verbonden met alles om je heen, de voeten raken de aarde, je ademt zuurstof, je eet planten of dieren. Dat is een vanzelfsprekendheid. Maar geestelijk? Zit er een soort ‘chef van de controlekamer’ in je hoofd die al dat fysieke aanstuurt? En dat is ’t dan? Nee. Je kunt je ook geestelijk (van mij mag je ook spiritueel zeggen, of ‘met je ziel’) verbonden weten met de aarde. Dan ben je thuis. En dan hoef je niet meer zoveel, sterker nog, je deelt. Niet omdat het moet, maar omdat je wil delen, met soortgenoten en met alle leven.