Het mooiste Nederlandse winterlandschap is ‘Bos bij Winter’ van Louis Apol uit 1875. Natuurlijk is het fijn om op een Avercamp, uit de zeventiende eeuw, al die figuurtjes te bekijken op het ijs en in de sneeuw maar Apol geeft je vooral natuur. Soms met een wandelaar of bosarbeider maar vaak ook alleen bos. Hoe Apol hier die roze zweem treft, die je slechts hebt bij een bepaalde kou, maakt het zó winter.
Het schilderij hangt in Teylers Museum in Haarlem, waar nu de tentoonstelling ‘De Romantische Ziel’ te zien is. Maar de Apol hangt in de vaste opstelling, niet op de expositie, die richt zich namelijk op de periode 1800-1850. De werken die daar hangen tonen voornamelijk hoe Nederlandse en Russische kunst uit die periode op elkaar leek. Met een andere selectie (zoals De Hallen Haarlem die maakte voor ‘Groots en meeslepend. Sublieme landschappen uit de Nederlandse Romantiek, 2009) zou de vergelijking wel eens heel anders kunnen uitvallen. Wat nog veel opvallender is: in de tweede helft van de negentiende eeuw is er een enorm verschil tussen Russen en Hollanders. Maar beiden zijn wel tot op het bot romantisch. Alhoewel kunsthistorici ze graag rangschikken onder het Realisme. Daar zit op zich iets in, landschapsschilders van na 1850 hebben sterk de neiging de natuur niet te verfraaien, ze is goed zoals ze is. En dat past nou juist uitstekend bij de Romantische ziel, die natuurbelijdenis. De Rus Ivan Shishkin weigerde zelfs naar Italië te gaan, dat was hem te zoet. Hij vond dat de landschapsschilder trouw moest blijven aan zijn land, om niet te zeggen geboortegrond. Shishkin zou beroemd worden als de beste schilder van de Russische wouden die hij in al hun ondoordringbaarheid en wildernis weergaf. Dat was nog nooit vertoond. En hij maakte een subliem winterlandschap: ‘In het barre Noorden’ (1892). Vergelijk dat maar eens met Apol.
We hebben nog geen winter van betekenis gehad dit ‘seizoen’. En het ziet er naar uit dat het de derde record ‘warme winter’ wordt sinds 1990.
De winter is in het museum.