[youtube=http://www.youtube.com/watch?v=TWcyIpul8OE&w=560&h=315]In de jaren negentig van de vorige eeuw hoorde je ’t nog weleens – misschien zelfs bij Staatsbosbeheer, maar dat kan ik nu niet zo snel nagaan –  “er zijn oerrunderen uitgezet in natuurgebied X”. En dat kan niet. Het oerrund is uitgestorven, waarschijnlijk al (of pas?) in de zeventiende eeuw.
Ondertussen is er wel een club, Stichting Taurus, die sinds 2008 probeert het oerrund terug te fokken. De meeste biologen die ik spreek, denken dat het project gedoemd is te mislukken. Er ontstaat misschien iets wat erop lijkt, maar het toch gewoon niet is. Omdat er te veel materiaal ontbreekt. Oer is niet maakbaar, vooralsnog.
Gedachtesprongetje: stel je voor dat het wel kan. Gaan we dan ook voor de dodo, de trekduif (persoonlijke favoriet), mammoet of nou ja vooruit T. rex? En ik zou het bijna vergeten: een plant!
Oer blijft een lastig begrip, zeker als het over natuur gaat. Natuurmonumenten gebruikt het woord, met twee r’s aangevuld tot ‘oerrr’ voor haar kindercampagne. Die bestaat uit allemaal hartstikke leuke dingen voor heel jonge mensen maar heeft niets van doen met ‘oer’. De marketingafdeling vond het waarschijnlijk gewoon lekker klinken.
Maar ‘oer’ kan ook tegen je gebruikt worden. Terwijl Staatsbosbeheer heel bewust de Oostvaardersplassen geen oernatuur noemt (dat zou ook een onmogelijke bewering zijn), krijgen we wel regelmatig het verwijt ‘oernatuur te willen maken’. Vorige week nog publiceeerde de Volkskrant naar aanleiding van De Nieuwe Wildernis een brief van Maria Quist waarin stond: “Oernatuur in Nederland is een utopie, een ongefundeerde wensdroom”. Vind ik ook.
Maar enige verwarring is begrijpelijk. Frans Vera, onlosmakelijk verbonden met de Oostvaardersplassen, heeft ook een belangrijke, zij het omstreden, bijdrage geleverd aan de theorievorming over landschappen van voor noemenswaardig menselijk ingrijpen. (Zeg maar oernatuur). Maar daarmee is Staatsbosbeheer nog niet bezig oernatuur te maken. Wat er wel gebeurt, en juist niet in de Oostvaardersplassen, is kijken of natuurlijke systemen hersteld kunnen worden zodat allerlei processen weer opgang komen. Je krijgt dan natuur die tegen een stootje kan, bijvoorbeeld als gevolg van extreem schommelende waterstanden in een rivier. Dat noemen we niet oernatuur, maar niéuwe wildernis. En die ‘ongerept’ noemen, zoals in de trailer van De Nieuwe Wildernis gebeurde, tja dat was een beetje dom.