Tussen Spaubeek (mijn geboortedorp), Schinnen (waartoe ook Puth en Sweikhuizen behoren) en Geleen, ligt het Stammenderbos. Het maakt deel uit van een terrein dat Natuurmonumenten het Geleenbeekdal noemt. Die naam is correct, maar niemand zal hem gebruiken. Het bos kent behoorlijk steile hellingen en in de velden en weiden eromheen liggen reusachtige carréboerderijen. Alhoewel de ruilverkavelingen over dit gebied geraasd hebben, is er nog steeds iets van het ‘ouwe Limburg’ te ontwaren. Zelfs iets van een Limburg dat ik niet heb meegemaakt, maar dat ik lijk te kennen. Is dat omdat je als vanzelf altijd meekijkt naar de tijd waarover je ouders praatten? Of spreekt het landschap, die oude boom, de bosweg, jou toe?
De Duitse filosoof Heidegger (1889-1976) schreef daarover in De Landweg (vertaald door Jacob van Sluis): “De poging om planmatig een ordening aan de aardbol op te leggen is tevergeefs als de mens zichzelf niet schikt naar het toespreken van de landweg. Het gevaar dreigt dat de hedendaagse mensen doof blijven voor zijn spreken. Tot hun oor dringt alleen nog maar het lawaai van apparaten door, die ze bijna voor de stem van God houden. Aldus raakt de mens verstrooid en richtingloos.”
Wat zegt dit landschap mij? Ik zoek de plek op waar ik als kind ook altijd kwam: een oude beuk, langs de bosweg die de Dreesj heet. In die boom kerfde mijn vader zijn initialen toen hij kind was, in 1948. Er is niets veranderd. Ja, Natuurmonumenten heeft wat gekapt om de boom heen, maar verder is het hoe ik mij herinner. Ik had verwacht dat de initialen met de boom mee omhoog gegroeid zouden zijn. Dat er een dramatisch besef van het verloop van tijd zou plaatsvinden. Niet dus. De boom is de boom en hij getuigt van zijn eigen tijd, die zoveel langzamer is dan die van mij.
Heidegger schreef over ‘alle dingen die om de landweg groeien en toeven’ als het ‘raadsel van het blijvende en het grootse’. “In het ongesprokene van hun taal is, zoals de oude lees- en levensmeester Eckehardt zegt, God pas God.”