De Britse Sara Maitland heeft een fascinerend boek geschreven met de Engelse titel “Gossip from the Forest”. Daar krijgt de vertaler nog een kluif aan. ‘Gossip’ blijkt namelijk niet alleen roddel te betekenen maar kan ondermeer ook de vrouwen aanduiden die aanwezig zijn bij een doop, of de persoon met wie de dopeling een spirituele band wordt verondersteld te hebben. Het zijn dit soort complexe etymologische achtergronden waar Maitland van houdt en die het onderzoeken waard zijn.
Neem alleeen al het woord ‘forest’. Dat kon, zoals het nu nog gebruikt wordt, ook in de middeleeuwen slaan op een ‘extensive tree-covered district’. Maar, zo betogen sommige taaldeskundigen, het kon ook jachtgebied betekenen (waar een ban op lag). Het woord ‘forest’ zegt dan niks over de eventuele bebossing. In het eerste geval zou ‘forest’ een afkorting zijn van het Latijnse ‘forestem sylvam’, het buitenbos, dat de koning toebehoorde en buiten de parkomheining lag. In het tweede geval zou ‘forest’ van ‘forum’ stammen en wijzen op de in wetten vastgelegde bescherming van een jachtterrein. Voor het Nederlandse ‘foreest’ is het vast net zo ingewikkeld, vermoed ik.

Maar terug naar het boek, voor ik het weet schrijf ik een blog over alleen de titel…Maitland neemt ons in twaalf hoofdstukken mee naar evenzoveel bossen (of restanten daarvan), elke maand bezoekt  ze er één. En in elk hoofdstuk verbindt ze aan het bos een sprookje van de gebroeders Grimm dat ze op orginele wijze herverteld. (Repelsteeltje wordt bijvoorbeeld verhaald vanuit zijn perspectief). Dat levert een bijzonder rijk boek op, waarin niet alleen de academische kennis van bijvoorbeeld Oliver Rackham gedeeld wordt maar dat ook een pleidooi is. Een pleidooi om sprookjes, bij voorkeur onversneden, te blijven vertellen. Hoe moeten kinderen anders horen over de ‘woudtover’? Maitland suggereert dat sommige sprookjes door ouders in de ban gedaan zijn omdat daarin kinderen hun slechte ouders straffen – ‘are we sub-consciously afraid of something?’.

Maar bovenal wil ze dat kinderen weer in het bos (mogen) komen. En er dan ook vrij kunnen zijn. Richard Louv (van Het laatste Kind in het Bos) krijgt de oren gewassen omdat hij zijn kinderen de natuur in laat trekken so long as they take a mobile phone with them. Daar heeft Maitland een punt: durven we onze kinderen nog te laten zíjn? En wat onthouden we kinderen eigenlijk? Toch een gevoel van vrijheid dat je bijna nergens anders zó kunt hebben. Maar ook verwondering (al dat léven om je heen!) en ook, jouw verbintenis met dat leven en met die plek.
Maitland zou het liefst zien dat elke boreling de sprookjes van Grimm krijgt én een stuk bos toegewezen wordt. “Ja, maar! – beren op de weg”. Ja, die zie ik ook wel, maar toch!

Sara Maitland, Gossip from the Forest, the tangled roots of our forests and fairytales. Granta 2012.