Wie de mooiste Hollandse landschappen uit de negentiende en vroege twintigste eeuw wil zien, moet naar Laren. Daar, in het Singer, hangen ze: polders, molens, vaarten en een enkele dorpsbrink. Ogentroost zou Ileen Montijn ze noemen.

Er zijn nog heel wat mensen die het Groene hart (dat toen uiteraard niet zo heette) en het Gooi nog zagen zoals ze er hier op de schilderijen bijliggen. Met misschien al een jaren dertig tuindorp dat ineens in de polder verrees. Maar verder niet veel anders dan zo rond 1900. Ik ken het Hart als een intens groene grasmat tussen de vier grote steden. Maar zo zag het er niet uit toen Roelofs, Gabriel of Weissenbruch eropuit trokken om dat onmiskenbaar Hollandse vast te leggen. Toen waren de weides bont en vol bloemen. Nu (hooitijd!) zou het er heerlijk geroken hebben… Nee, dat komt nooit meer.
Zou het waar zijn, dat de Portugezen een woord hebben voor een nostalgisch verlangen naar iets wat je niet eens hebt meegemaakt?

De tentoonstelling is een feest met geweldige werken van Jongkind, wereldberoemd in Frankrijk, en Mauve (ze hebben weer een nieuwe !). Je reünieert er met Breitner en Maris en ontmoet de onbekende Johannes Evert Akkeringa.
De expositie wordt verkocht als Hollands Impressionisme. En dat slaat nergens op. Zeker niet als je ook nog wat Mondriaans laat zien. Oh, wat is dat werk goed! – ‘Boerenhoeve aan het Gein’, uit 1907. Geen wonder dat ze er in Amerika zo dol op zijn. Het werk heeft datzelfde wat de Transcendentalisten dáár hebben. Wat je krijgt als de kunstenaar, om het in de woorden van de dichter Emerson uit te drukken, ‘op zoek gaat naar zijn oorspronkelijke relatie met het universum’.

Maar het zal. Ga vooral kijken voor je plezier, daar in Laren.