Nog niet zo lang geleden mocht Staatsbosbeheer zich graag vergelijken met het Rijksmuseum. Zoals dat museum de grootste en een van de belangrijkste verzamelingen Nederlandse kunst bezit, zo beheert Staatsbosbeheer een collectie landschappen waarin de Nederlandse geschiedenis is verankerd; van heidevelden met hunebedden en middeleeuwse ontginningen tot buitenplaatsen en linies. En er is uiteraard de collectie ‘levende natuur’; onze flora en fauna.
Toch heeft de trots voor dit erfgoed te mogen zorgen, voor en namens alle Nederlanders, wel een knauw gekregen. Het zal je maar gezegd worden, dat jouw inspanningen ‘een linkse hobby zijn’. Maar goed, ook dat geluid lijkt alweer iets uit een ver verleden. Duidelijk is wel dat natuur niet meer op voorhand een door de politiek gedragen onderwerp is. Natuurbescherming en –ontwikkeling moet verdedigd worden, het liefst met argumenten van economische aard. Interessant is dat je daar ook nog een heel eind meekomt, alleen komen de baten niet altijd terecht bij de investeerders. Maar dat is een ander verhaal.

Wat ik mij afvroeg, zou voor natuur en landschap in Nederland niet weer een soort nationaal gevoel te kweken zijn, zo van ‘dit zijn wij’. Dat moet natuurlijk niet akelig worden. ‘Gewoon’ zoals bij het Rijks. De afgelopen jaren kon je tijdens de verbouwing de meeste toppers gewoon bekijken; de zwaan van Asselijn, de stenen brug van Rembrandt, het Hollands landschap van Van de Venne, het Haarlempje van Ruisdael, de eik van Van Goyen. En dan noem ik alleen nog maar wat landschappen en een dierstuk. Maar nu! Alles heeft zoveel zorg en liefde gekregen, is zo weloverwogen geplaatst.

Je wil erbij horen. Sterker nog, het museum geeft je het gevoel dat je erbij hoort. ‘Dit zijn wij’.

De geschiedenis van het museum maakt ook duidelijk dat we in Nederland eerst veel kwijt moeten raken voordat we ons realiseren hoe waardevol het is wat we (nog) hebben. Een van de belangrijkste voorvechters van het Rijks was Victor de Stuers (1843-1916) en die kon lange lijsten opnoemen van erfgoed dat we verkwanseld hadden: de middeleeuwse kap van de Ridderzaal in Den Haag (onherstelbaar ‘gerestaureerd’), het koorhek van de Sint Jan in Den Bosch (nu in het Victoria and Albert Museum in Londen) en Het Laantje bij Middelharnis van Hobbema, in 1822 verkocht, ook aan de Engelsen.

Nou goed, die kun je dan nog dáár bezoeken. Maar voor Nederlandse natuur naar het buitenland, dat gaat niet werken. Daar moeten we zelf voor zorgen, met tender loving care, dat dan weer wel. En dan zeggen we ook over onze landschappen: dit zijn wij.