Nog niet zo gek lang geleden was het volkomen normaal om stevig te roken tijdens vergaderingen. Wat goed dat die akelige gewoonte verboden is! Niet alleen is roken slecht voor mensen, ook erfgoed lijdt eronder.

In het poortgebouw op Elswout (de mooiste buitenplaats van Nederland) werd heel wat afgestoomd tijdens hevige discussies of gemoedelijke ontvangsten van gasten. Maar in diezelfde ruimte hing ook een werkelijk geweldige kaart van het landgoed uit 1812. En die werd steeds geler van de rook. En ook bruiner omdat de gebruikte vernis sowieso verkleurt onder invloed van het licht. In 2006 besloot Staatsbosbeheer dan ook de zorg voor de kaart over te dragen aan het Noord-Hollands Archief.

Maar ja, dan ligt die daar, zorgvuldig opgerold, in een insectenvrij en beheerst klimaat. Elke keer als je de kaart opnieuw zou bekijken, kan er schade ontstaan aan het papier. Komt bij dat de kaart een joekel is: 2 meter 35 bij 2 meter 44. Daar ga je als onderzoeker niet zomaar boven hangen. Om nou toch de informatie (en schoonheid!) van de kaart voor iedereen toegankelijk te maken, liet het archief hem digitaliseren. Dat is geen kwestie van even onder de scanner. Er is een speciale tafel om opnames van dit soort enorme lappen te maken. Die tafel is in het bezit van Picturae, dat de digitalisering uitvoerde. Stel je voor hoe nauwkeurig dat moet gebeuren om het einddoel te halen: een exact printbare versie van de kaart te maken.

[youtube http://www.youtube.com/watch?v=YkVzNLzKJb8?rel=0]Op de site van het archief is de kaart nu voor iedereen ontsloten. Het is leuk speelgoed, omdat je enorm kunt navigeren en zo. Maar het is ook van groot belang voor onderzoekers. Al meteen bij de presentatie ontdekten zowel bouwhistorica Inger Groeneveld als landschapsdeskundige Christian Bertram dat de voet van de Tempelberg (die er nog steeds is) in 1812 kaarsrecht was. Terwijl meestal wordt aangenomen dat de berg een product van de landschapsstijl is en dus vloeiend vormgegeven was, zoals die dat nu nog is. Maar waarschijnlijker is dat de afgeronde huidige vorm zo gesleten is en dat het beeld uit 1812, hoekig dus, een restant is van een oudere periode.

En dat alleen maar na een quick scan van twee experts! Bijzonder spannend wat verder onderzoek nog allemaal oplevert!

 P.S. een telefoontje met het archief leert dat wegens ziekte van een medewerker het digitale bestand nog niet op hun site gezet is…pleausure delaying voor cartografen.